وقتی حجم زیادی از اطلاعات در گردش باشد، احتمال جریان یافتن اطلاعات نادرست هم وجود دارد. در جریان همه‌گیری کووید -۱۹ همین‌گونه بود؛ اطلاعات غلط درباره چگونگی انتشار ویروس، تدابیر کشورها و درمان‌های ممکن، تکثیر شده بود. در شروع تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ هم جریان‌های مشابه اطلاعات نادرست دیده شدند و هر زمانی که انتخاباتی برگزار می‌شود هم، این اطلاعات نادرست ریشه می‌دوانند.
با نزدیک‌تر شدن زمان برگزاری انتخابات‌ها و علاقمند شدن بیشتر شهروندان به آنها، اطلاعات نادرست افزایش می‌یابد. هرچند کشورهای مختلف، شرایط متفاوت خود را دارند، الگوهای مشخصی هم هستند که یک شبکه منطقه‌ای از راستی‌آزمایان به نام LatamChequea آنها را شناسایی کرده است. در میان آنها، ادعاهای تقلب، رایج‌ترین است.
در روندهای انتخاباتی که با حضور میلیون‌ها تن برگزار می‌شوند، شاید اشتباهاتی رخ بدهند. ممکن است یک مقام انتخاباتی در هنگام شمارش آرا در یک حوزه رای‌گیری، اشتباه کند و یا حتی کسی به‌واقع بخواهد تقلب کند. ساختارهای انتخاباتی با آگاهی از این احتمالات، مکانیسم‌هایی برای شناسایی و رسیدگی به تخطی‌ها دارند.
هر اشتباهی در جریان انتخابات همیشه به معنای رخ دادن تقلب نیست: تخطی‌های کوچک معمولاً در درازمدت به سود هیچ طرفی نیستند. در مقابل، تقلب سازمان‌یافته، فعالانه به دنبال تغییر نتیجه انتخابات به سود یک طرف است. کسانی که به دنبال انتشار اطلاعات نادرست هستند، از رویدادهای کوچک سوء استفاده می‌کنند تا اتهامات تقلب گسترده را مطرح کنند.
بیشتر بخوانید: توصیه‌هایی برای پوشش خبری انتخابات در عصر رسانه‌های اجتماعی
نمونه‌های زیادی از این نوع اطلاعات نادرست در سال‌های اخیر وجود دارد. در جریان انتخابات سال ۲۰۲۲ در ایالات متحده آمریکا چند دستگاه شمارش رأی در ایالت آریزونا درست کار نمی‌کرد. سپس پیام‌های مبنی بر این که این ایراد، نشانی از تقلب است، به گردش افتادند. اما رسانه Factchequeado در همان زمان توضیح داده بود که شرکت مسئول شمارش آرا با قبول نقص فنی دستگاه‌ها، کار آنها را نادیده گرفته و اعلام کرده که همه آرا به صورت دستی شمرده خواهند شد.
اطلاعات نادرست درباره دستگاه‌های شمارش رأی، فراتر از ایالات متحده هم منتشر شده‌اند. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۲ در برزیل، اطلاعات نادرست حاوی ادعاهای تقلب پس از آن تکثیر شدند که یک رأی‌دهنده ادعا کرد وقتی دکمه «تأیید» را در این دستگاه فشار داده، رأی او ناپدید شده و یا این که دستگاه مستقیماً رأیی را ثبت کرده که خودش می‌خواسته و انتخاب این شهروند نبوده است.
در پرو هم در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۱ ادعاهای تقلب منتشر شد. زنی در یک توییت ادعا کرد که نهاد برگزارکننده انتخابات، یکی از صندوق‌های رأی را در مرکزی که این زن ناظر آن بود بی‌اعتبار اعلام کرده است، در حالی که تصویرهای مربوط به آن محل، نشان می‌داد که این ادعا واقعیت ندارد. این صندوق از سوی مقام‌های انتخاباتی، بی‌اعتبار اعلام نشده بود.
یک نمونه دیگر در سال ۲۰۱۹ در آرژانتین رخ داد؛ زمانی که چند عکس تلگرامی - که برای نشان دادن نتایج اولیه به کار می‌روند و هیچ اعتبار قانونی ندارند - با اشتباهات یا ناسازگاری‌هایی مثل اعداد خط خورده و یا جمع نادرست اعداد به عنوان شواهد تقلب منتشر شدند. اما این اشتباهات رایج هستند و تنها نتیجه درصد بسیار کوچکی از آرا را نشان می‌دهند.
بیشتر بخوانید: دورخیز هوش مصنوعی به‌سوی انتخابات و اثرات پیش‌بینی‌نشدنی آن
وقتی می‌خواهید ادعاهای تقلب در انتخابات را پوشش دهید، بسیار مهم است که محتاط باشید و زمینه لازم برای انتشار آن ادعاها را هم ارائه کنید. تخطی‌های کوچک شاید رخ بدهند، اما به معنای تقلب سازمان‌یافته نیستند، برای رسیدگی به آنها ساختارهایی به کار گرفته می‌شود، و همچنین این تخطی‌های کوچک، از تقلب سازمان‌یافته متمایز هستند.
اگر کسی تخطی را به عنوان مدرکی دال بر تقلب ارائه کند و خبرنگاران آن را به عنوان واقعیت پوشش بدهند، بدون آن ابتدا که بررسی کنند که این واقعه یک رویداد واحد و یا بخشی از یک تلاش بزرگتر و سازمان‌یافته است، این کار آنها می‌تواند کمکی به مشروعیت‌زدایی از روند انتخابات باشد. مهم است که این اتهامات قبل از انتشار، با جزئیات تجزیه و تحلیل شوند تا از ریشه دوانیدن اطلاعات نادرست جلوگیری گردد. اگر این واقعه تنها یک بار رخ داد، آن را توضیح دهید و تأکید کنید که نهاد انتخاباتی برای حل مشکل، مکانیسم‌های روشنی دارد. تلاش‌های عاملان بدخواه را که می‌خواهند القا کنند این بی‌نظمی‌ها، نشانه تقلب انتخاباتی است، برملا کنید.
این کار را حتی قبل از شروع انتخابات هم می‌توانید انجام دهید. نحوه کار سیستم انتخاباتی کشورخود را تشریح کنید و پیچیدگی‌های آن و همچنین بی‌نظمی‌های احتمالی و این را که مقامات چگونه با آنها برخورد می‌کنند، توضیح دهید. انجام این کار که (prebunking) یا (برملا کردن قبل از انتشار اطلاعات نادرست) نامیده می‌شود، می‌تواند به مخاطبان کمک کند که قربانی روایت‌های مخرب اطلاعات نادرست نشوند.
این مطلب، بخشی از جعبه ابزار خبرنگاری انتخابات و شیوه تشخیص اطلاعات نادرست و جعلی است. این جعبه ابزار را آی جی نت با همکاری با دو نشریه Chequeado و Factchequeado، با پشتیبانی واتس‌اپ تهیه کرده است. برای آگاهی بیشتر درباره اطلاعات نادرست انتخاباتی از سامانه PortalCheck بازدید کنید.
تصویر از آنسپلش، عکاس: Arnaud Jaegers