یکی از مهارت‌های مورد نیاز خبرنگاران در مقوله راستی‌آزمایی، یافتن موقعیت جغرافیایی و زمان برداشته شدن تصویرهاست.
در این مطلب یاد خواهیم گرفت که چگونه از سرنخ‌هایی که ممکن است در تصاویر وجود داشته باشند برای دریافت زمان و مکان آنها استفاده کنیم.
وقتی رویداد بزرگی در حال وقوع است، تصویرهای زیادی از آن در فضای مجازی منتشر می‌شود. اما همزمان، تصویرهای جعلی که مربوط به زمان و مکان دیگری هستند نیز زیاد می‌شوند.
پس لازم است که به عنوان یک خبرنگار در عصر حاضر، راه‌های یافتن موقعیت و زمان عکس‌ها و ویدیوها را بدانید.
مهم است بدانید که برای این کار به مهارت‌های خاص و یا استفاده از نرم‌افزارهای پیچیده نیازی نیست و شما با به کارگیری روش‌های درست و داشتن اندکی صبر، می‌توانید پاسختان را بیابید؛ اما بهتر است برای گرفتن نتیجه بهتر، این کارها با کامپیوتر انجام شوند تا با تلفن همراه هوشمند.
نکته‌هایی که می‌توانند سرنخ باشند:
- لوحه‌ها (تابلوها)ی خیابان‌ها
- لوحه‌ها (تابلوها)ی راهنمایی و رانندگی
- لوحه (سردر) فروشگاه‌ها و مراکز کسب
- ساختمان‌های خاص و شناخته شده
- معماری خاص
- طبیعت (کوه‌ها، درختان، دریاچه‌ها…)
مثلاً اگر تصویر زیر را ببینید، تابلوی مرکزی دیده می‌شود که یک برند بزرگ به نظر می‌رسد.
اکنون به گوگل بروید و نام مرکز را جستجو کنید؛ مثلاً می‌توانید بنویسید:
ernst and young around the world (ارنست و یانگ -- که نام یک نهاد مالی است -- در سطح جهان)
سپس به قسمت image یا عکس بروید تا تصویرهای مراکز این شرکت در قسمت‌های مختلف جهان نمایش داده شوند. با اندکی جستجو شاید نتیجه مورد نظر را بیابید.
هرچند تصویری که ما داریم با نتایج جستجو متفاوت است، تصویر ما در شب و نتایج جستجو بیشتر تصویرهای روز را نشان می‌دهند، اما چند عکس بیشتر از همه شبیه به تصویر ما هستند.
بنابراین روی آن کلیک می‌کنیم تا وبسایتی که عکس در آن قرار گرفته باز شود. متوجه می‌شویم که عکس مربوط به فروشگاه مورد نظر ما در چهارراه Times شهر نیویورک است.
تا اینجا کمی پیشرفت کرده‌ایم اما کاملاً مطمئن نیستیم.
عبارت ernst and young in times square new york را جستجو می‌کنیم:
در نتایج جستجو تصویرهایی می‌یابیم که یافته ما را تایید می‌کنند: عکس مربوط به همان مرکز در میدان تایمز شهر نیویورک است. به این ترتیب، مکان آن عکس را دریافتیم.
در این گام، باید به دنبال عناصر خاص باشید.
مثلاً در عکس زیر، هیچ نوشته‌ای دیده نمی‌شود و خاص‌ترین ویژگی آن، برج‌های دوقلوست.
در جهان آسمان‌خراش‌های زیادی وجود دارند اما شاید برج‌های دوقلو کم باشد.
بنابراین در Google (یا هر موتور جستجوگر دیگر) عبارت «برج‌های دوقلو در جهان» یا به انگلیسی «twin towers around the world» را جستجو کنید.
با کمی دقت در می‌یابید که آن عکس مربوط به برج‌های دوقلوی Petronas در شهر کوالالامپور، پایتخت مالزی است.
استفاده از قابلیت‌های Google Maps برای یافتن مکان تصویرها:
عکس زیر را در نظر بگیرید:
لوحه‌ای (تابلویی) در خیابان موجود است که بر اساس آن می‌توانید موقعیت عکس را دریابید. اگر معنای عبارت را نمی‌دانید می‌توانید در Google Translate آن را بیابید وقتی عبارت «rua Vinte e oito de setembro» را بنویسید، متوجه می‌شود که به زبان پرتغالی‌ست و معنای آن «خیابان ۲۸ سپتامبر» است. در پایین آن کلمه دیگری «Campina» نوشته شده است. تا اینجا می‌توانید حدس بزنید که تصویر به مربوط به کشورهای پرتغالی (زبان پرتغال یا برزیل) است.
اما بکوشید موقعیت دقیق را پیدا کنید.
عبارت مذکور را در Google Maps بنویسید. درمی‌یابید که خیابان مربوط به منطقه Campina، شهر Belém، در ایالت Pará در برزیل است.
برای دیدن دقیق خیابان، از پایین سمت راست صفحه Google Maps آدمک زرد را با ماوس بگیرید و به روی نقشه ببرید. در قسمت سمت راست و بالای صفحه نقطه‌ای به رنگ آبی نمایان خواهد شد و همچنین خیابانهایی که در نقشه دیده می‌شوند، به رنگ آبی در خواهند آمد. به این معنی که Google Street View برای آن فعال است و شما با بردن آدمک به هر خیابان، می‌توانید تصاویر ۳۶۰ درجه آن را ببینید.
با دیدن تصاویر ۳۶۰ درجه می‌توانید چهار طرف آن را ببینید. محل دقیق را یافتیم. این تصویر با تصویری که به دنبال رازگشایی از آن بودیم مطابقت دارد.
در قسمت بالای صفحه، سمت چپ، تصویر زیر را می‌بینید.
با کلیک کردن روی عبارت Street View که در کنار آن تاریخ نوشته شده است، می‌توانید عکس‌های مربوط به سال‌های گذشته همان محل را ببینید. بسته به این که این خدمات از چه زمانی در آن محل فعال بوده‌اند، عکس‌های یک تا چندین سال گذشته به نمایش گذاشته می‌شوند.
برای مثال وقتی عکس مربوط به ماه اکتبر سال ۲۰۱۲ را ببینیم (که در تصویر زیر نمایان است)، در می‌یابیم لوحه (تابلوی) تبلیغات و لوحه‌ای که حالا در خیابان وجود دارند، در آن زمان نبوده‌اند.
این می‌تواند برای یافتن این که مثلاً یک نهاد مشخص از چه زمانی کارش را در یک ساختمان مشخص آغاز کرده و این که قبل از آن نهاد، چه شرکت یا نهاد دیگری در آنجا فعال بوده، مفید باشد.
برای این کار می‌توانید از اپلیکیشن Google Earth نیز استفاده کنید و یا در مرورگر کامپیوترتان از آن استفاده کنید.
در Google Earth هم امکان دیدن نقشه‌های گذشته مکان‌ها را دارید که می‌تواند برای مثال در یافتن زمان ساخت یک ساختمان، خشک شدن دریاچه‌ها و غیره مفید باشد.
اگر عکس یا ویدیویی را می‌بینید که ادعا می‌شود در فلان مکان گرفته شده است، می‌توانید با استفاده از سرنخ‌هایی که در تصویر وجود دارد، آن مکان را در Google Maps یا Google Earth بیابید و ببینید که آیا تصویر واقعاً مربوط به همان منطقه است یا نه.
ابزارهای دیگر نقشه‌یابی مثل Wikimapia نیز می‌توانند به شما در یافتن موقعیت تصویرها کمک کنند.
تصویر اصلی از آنسپلش، عکاس: Annie Spratt
تصاویر متن: عکس‌های شماره ۱ و ۵ از آنسپلش، دیگر عکس‌ها از گوگل مپز