این منبع، بخشی از جعبه ابزار رسانههای تبعیدی است که در همکاری با شبکه رسانههای تبعیدی (Network of Exiled Media Outlets- NEMO) و با حمایت سخاوتمندانه صندوق اضطراری جویس بارناتان برای خبرنگاران (Joyce Barnathan Emergency Fund for Journalists) تهیه شده است.
طی پنج سال اخیر، نیکاراگوئه شاهد مهاجرت گسترده شهروندانش بوده است، که علت آن، بحران سیاسی در این کشور است که افق پایان آن هنوز به چشم نمی‌خورد. در زمانی کوتاه، صدها هزار تن، از خشونت، فقر و آزار و اذیت حکومتی گریخته‌اند. مانوئل اوروزکو Manuel Orozco، رئیس برنامه مهاجرت و توسعه سازمان گفتگوی کشورهای قاره آمریکا، بر اساس آمار سازمان ملل متحد و محققان تخمین می‌زند که امروز نزدیک به ۲۲ درصد از مردم نیکاراگوئه که فقط شش و هشت دهم میلیون نفر جمعیت دارد، بیرون از این کشور زندگی می‌کنند. پیامدهای جدی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی این آوارگی بزرگ که علت آن بحران سیاسی است، محدود به نیکاراگوئه نیست، بلکه نیازهای اطلاعاتی کسانی را که مهاجرت کرده‌اند و آنانی را که در این کشور مانده‌اند هم دست‌خوش تغییر می‌کند.
Confidencial یک رسانه مستقل نیکاراگوایی است و از کاستاریکا، از تبعید فعالیت می‌کند. بازدید از وبسایت این رسانه در ایالات متحده آمریکا، کاستاریکا و اسپانیا -- کشورهایی که مهاجران نیکاراگوایی از دهه‌ها به این سو در آنها سکونت دارند -- به طرز چشم‌گیری افزایش یافته است. شمار مخاطبان این نشریه در بین مردمی که هنوز در نیکاراگوئه هستند هم افزایش یافته است، چون این کشور در میانه سانسوری که حکومت دانیل اورتگا Daniel Ortega، رئیس‌جمهوری این کشور، در پی اجرای آن است، مردم به دنبال اطلاعات قابل اعتمادند. خدمت‌رسانی به این دو جامعه -- نیکاراگوئه‌ای‌های مقیم خارج از آن کشور(دیاسپورا) و مخاطبان در داخل کشور -- یک چالش دو جانبه برای سازمان‌های رسانه‌ای در تبعید است. پرسش این جاست که چگونه می‌توان با هر دوی آنها مرتبط بود؟ در حالت ایده‌آل، برای رسیدن به هر گونه راهبرد به منظور خدمت‌رسانی به این مخاطبان، باید درباره ظرفیت عملیاتی و اولویت‌های تحریریه، بحث‌های آزاد و صادقانه‌ای درگیرد.
در ادامه این مطلب توضیح می‌دهیم که ما در رسانه Confidencial که یکی از اعضای شبکه رسانههای در تبعید یا (NEMO) است، چگونه به نیازهای اطلاعاتی نیکاراگوائه‌ای‌هایی که به علت بحران سیاسی، تازه رسانه ما را پیدا کردند و کسانی که از قبل محتوای ما را دنبال می‌کردند ولی مجبور به ترک کشور شدند رسیدگی کرده‌ایم؛ درست همان‌گونه که ما به عنوان حرفه‌ای‌های رسانه، برای حفظ امنیت خود مجبور شدیم از کشورمان خارج شویم.
راههایی برای خدمت‌رسانی به مخاطبان از خارج از کشور
از خبرنگاری فاصله بگیرید و خود را شهروندی بپندارید که مقیم خارج از کشور است
به عنوان یک خبرنگار در خارج از کشور، شما مهاجر هم هستید. می‌دانید که ساکن شدن در یک کشور جدید چه مشکلاتی دارد.
از خود بپرسید که وقتی روند تابعیت خود یا جایگزینی در کشور تازه را شروع می‌کردید، دوست داشتید چه اطلاعاتی داشته باشید؟ با دوستان و آشنایان خود درباره چه موضوعاتی گفتگو می‌کنید؟ آیا خبر می‌خوانید، و آیا رویدادهای جامعه شما در پوشش خبری بازتاب یافته است؟
در سال ۲۰۱۵ وقتی Cindy Regidor سیندی رِگیدور، خبرنگار نیکاراگوائه‌ای، به کاستاریکا رفت، متوجه شد که در کشور تازه‌اش، اخبار جامعه مهاجر نیکاراگوئه پوشش اندکی را به خود اختصاص داده است. زندگی روزمره مهاجران در اخبار بازتاب نمی‌یافت، مشکلات آنها تجزیه و تحلیل نمی‌شد و درباره مشارکت آنها در جامعه گزارش منتشر نمی‌شد. رگیدور به یاد می‌آورد که نمی‌توانست این وضعیت را درک کند؛ به ویژه با در نظرداشتن این که نیکاراگوئه‌ای‌ها ده درصد جمعیت کاستاریکا را تشکیل می‌دهند. تا پایان سال ۲۰۲۳، محموله‌های ارسالی به خارج از کشور، نزدیک به سی درصد تولید ناخالص ملی نیکاراگوئه را تشکیل می‌داد که بیست درصد آن از کاستاریکا می‌آمد. رگیدور برای ارتباط گرفتن با مخاطبان، یک فرآورده تازه را به رسانه Confidencial پیشنهاد کرد: ایجاد یک بخش چندرسانه‌ای در وبسایت که صدای مهاجران نیکاراگوئه‌ای را بازتاب دهد. اعضای تحریریه از این ایده استقبال کردند و رگیدور بخش Nicas Migrantes را -- با هدف گرفتن مهاجران نیکاراگوئه‌ای به عنوان مخاطب -- در سال ۲۰۲۱ به راه انداخت.
این بخش تازه زمانی معرفی شد که به علت پوشش کووید-۱۹و بحران سیاسی در نیکاراگوئه، مردم از دنيال کردن اخبار خسته شده بودند. بخش Nicas Migrantes به دستورکار خود رویکرد کلی‌گرایانه‌ای داده؛ در نتیجه علاوه بر گزارش‌های تحقیقی عمیق درباره مسائل حقوق بشری، ستون‌هایی را به مشاوره درباره روند مهاجرت و همچنین گزارش‌هایی درباره کارآفرینی، فرهنگ و غذا اختصاص داده است. از زمانی که Nicas Migrantes فعال شده است، در میان مخاطبان Confidencial به محبوبیت رسیده است. رگیدور می‌گوید: «این که ما -- در میانه یک وضعیت بحرانی، برای بقا در تبعید -- طرحی دیگر را اجرا کردیم تا برای مهاجران نیکاراگوئه‌ای مفید باشیم، دستاوردی است که باید به آن افتخار کنیم.» وی می‌افزاید: «ما این جوامع را به صورت انسانی‌تری پوشش می‌دهیم؛ با تیمی که با ساختن گزارش‌های عمیقی با تحقیق پیرامون زمینه مسائل و تجزیه و تحلیل درست از آمار و ارقام به خوانندگان ارائه می‌کند، شناخته می‌شود.»
جوامع مجازی بسازید
در پنج سال گذشته، ما در رسانه Confidencial دریافته‌ایم که رویدادهای مجازی، این فرصت را برای مخاطبان ما فراهم می‌کنند که سؤال‌های خود را مطرح کنند و درباره مسائلی بحث کنند که شاید از پرداختنِ حضوری به آنها واهمه داشته باشند. برای مثال با توجه به این که حکومت اورتگا هرکس، از جمله خویشاوندی را، که روایت رسمی رژیم را به چالش بکشد مورد آزار و اذیت و پیگرد قرار می‌دهد، مطرح کردن این موضوعات در جمع خانواده یا در محل کار، خطرهای بسیاری دارد.
در چنین وضعیتی، ایجاد یک جامعه مجازی که به امنیت و بحث اولویت می‌دهد به این علت‌ها، حیاتی است:
این کار بین مخاطبان در کشور اصلی و دیاسپورا، ارتباط ایجاد می‌کند. در آغاز بحران سیاسی نیکاراگوئه، بحثی درباره «شجاعت» مردمی که مانده بودند و «بزدلی» آنهایی که کشور را ترک کرده بودند به راه افتاده بود. نشست‌های مجازی با گردآوردن افراد در کشور اصلی و جامعه دیاسپورا در خارج از آن، برای بحث و درک بهتر یکدیگر، به مقابله با این نگرش کمک می‌کنند.
این امر به افزایش تعامل می‌انجامد و به اتاق‌های خبر کمک می‌کند که موضوعات مناسب برای تهیه گزارش را بشناسند. در جریان یک وبینار درباره آغاز به کارِ Nicas Migrantes، از شخصیت‌های مطرح نیکاراگوئه‌ای دعوت کردیم که درباره تجربه‌های خود به عنوان مهاجر بحث کنند. در حدود شش‌صد تن در این بحث شرکت کردند و اندیشه‌های خود را درباره این موضوع با دیگران به اشتراک گذاشتند؛ شمار شرکت‌کنندگان در این برنامه، بیش از شمار معمول شرکت‌کنندگان در برنامه‌های ما بود. بعد از این برنامه، Nicas Migrantes توانست در بین شرکت‌کنندگان، منابع بالقوه‌ای را شناسایی کند و از میان آنها، گزارش‌هایی تهیه کند.
مخاطبان با شما احساس نزدیکی خواهند کرد. با گرفتن درخواست‌های مخاطبان و مبدل ساختن آنها به محصولات خبری و ابتکاراتی برای رسیدگی به نیازهای آنها، می‌توانید به شمار«دوست‌داران برند» خود بیفزایید. این خوانندگان نه تنها به شرکت در نشست‌های مجازی و حضوری تمایل خواهند یافت، بلکه این رویدادها را به خویشاوندان، دوستان و همکاران خود هم پیشنهاد خواهند کرد. مگر چیزی مؤثرتر از کلمات وجود دارد؟
به کسانی که در کشور مانده‌اند، خبررسانی کنید
مرتبط ماندن با مخاطبان داخلی در حالی که از مشکلات و چالش‌های روزمره آنها دور هستید، یک هدف دشوار برای رسانههای در تبعید است. Carlos Fernando Chamorro کارلوس فرناندو چامورو، مدیر Confidencial، در جریان سخنرانی برای انستیتو رویترز برای مطالعات خبرنگاری در ماه مارس سال ۲۰۲۳، چند نکته را در این زمینه یادآوری کرد:
راهبردی برای پرورش منابع تهیه کنید
در نیکاراگوئه، مردم تشنه اطلاعات درباره وضعیت داخل رژیم هستند. اگر در بدنه دولت و بخش‌های کلیدی دیگر منابع قابل اعتماد داشته باشید، می‌توانید این اطلاعات را به دست بیاورید، هرچند بسیاری از این منابع شاید بخواهند ناشناس بمانند. باید اطلاعاتی را که از آنها به می‌گیرید، با دقت بررسی کنید و از صحت آنها مطمئن شوید.
با شبکه‌ای از همکاران داخل کشور، ظرفیت گزارش‌گری خود را افزایش دهید
این شاید یکی از مهمترین راهبردهای درازمدت برای یک رسانه در تبعید باشد. اگر خارج از کشور مستقر هستید، به کسانی نیاز دارید که داخل کشوری که آن را پوشش می‌دهید، به منزله چشم و گوش شما عمل کنند. این هم مهم است که منابعی را به نظارت و راستی‌آزمایی انبوه اطلاعات و محتوای چندرسانه‌ای در رسانههای اجتماعی اختصاص دهید. خبرنگاران و تیم رسانههای اجتماعی شما برای انجام مؤثر این کار باید آموزش ببینند. چامارو هشدار می‌دهد: «رسانههای اجتماعی وسیله‌ای فوق‌العاده برای فائق آمدن بر سانسور هستند، اما به فضایی برای انتشار اطلاعات نادرست و قطبی‌سازی سیاسی هم مبدل شده‌اند که با رسانههای مستقل رقابت می‌کند.
در فضاهایی چون پلتفرم‌های آنلاین درپی نوآوری باشید
انجام این کار از تبعید دشوار است: در گفتگو با تیم خود، خلاقیت را برای خود تعریف کنید و تعیین کنید که چگونه می‌خواهید به آن دست یابید. انجام مؤثر این کار به شما کمک خواهد کرد که با تبلیغات دولتی و اطلاعات نادرستی که در رسانههای اجتماعی به طور گسترده پخش شده مقابله کنید. در Confidencial ما می‌خواستیم محصولاتی ارائه کنیم که به شهروندان در اِعمال آزادی‌های سیاسی آنها کمک کند. از همین رو یک آزمون قطب‌نمای سیاسی ساخته‌ایم که تنها به همین منظور استفاده می‌شود؛ البته با یک روش ایمن، خصوصی و سرگرم‌کننده.
با رسانههای دیگر از کشور خودتان، منطقه و جهان همکاری کنید
این کار به شما کمک می‌کند که اطلاعات با کیفیت را به خوانندگانی که باید جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنند بهتر بشناسند، ارائه کنید. برای مثال، با رهبری رگیدور، Confidencial در همکاری با دو رسانه کاستاریکایی، گزارش‌های تحقیقی درباره حقوق بشر منتشر کرد و توانست برنامه‌هایی برای جامعه‌سازی در شهرهایی در امتداد رود San Juan (سن خوان)، مرز طبیعی مشترک میان نیکاراگوئه‌ای‌ها و کاستاریکایی‌ها، سازمان‌دهی کند. فرقی نمی‌کند که تصمیم دارید چه برنامه‌ای را عملی کنید؛ همیشه به یاد داشته باشید که برای خدمت به مخاطبان خود، باید اول وضعیت آنها را درک کنید. در حالی که معمولاً این خبرنگاران هستند که دستور کار تحریریه را تعیین می‌کنند، محتوا باید همیشه به نیازهای کسانی که فعالیت رسانه شما را ممکن می‌کنند -- یعنی خوانندگان -- پاسخ بدهد.
Cinthia Membreño سینتیا ممبرنیو، هماهنگ‌کننده شبکه رسانههای در تبعید یا Network of Exiled Media Outlet (NEMO) است و قبلاً به عنوان مدیر امور مخاطبان در Confidencial کار کرده است که یک رسانه نیکاراگوئه‌ای است و از سال ۲۰۱۹ به این سو در تبعید و از کاستاریکا فعالیت می‌کند.