نکاتی پیرامون پوشش خبری انتخابات ریاست جمهوری ایران

این روزها، در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران، که روز ۲۸ خرداد امسال (۱۴۰۰) برگزار خواهد شد، توجه به راستی آزمایی و تلاش برای پوشش صحیح و دقیق اخبار و اطلاعات مربوط به سوابق و کارنامه حرفه ای نامزدهای ریاست جمهوری، سخنانشان، محتوای مناظرات، و عقائد مردم و انعکاس جو کلی جامعه در روزهای منتهي به برگزاری انتخابات، از اهمیت فراوانی برخوردار است.

اصول و مباني عرضه و تقاضا مثل هر موضوع دیگری، در خصوص کار خبرنگاری نیز صادق است. اگر گزارشتان را سرشار از واقعیات و اخبار دقیق و اطلاعات روزآمد ارائه کنید، احتمال آن که مخاطبان برای درک و دریافت جزئیات بیشتر از موضوع مورد گزارشتان سراغ اخبار جعلی و نادرست بروند، کمتر است.

اگر بازار اخبار با گزارشهای مبنى بر واقعیت داغ باشد، طبیعی است که گزارش های جعلی مصرف کننده کمتری خواهد داشت، چون بازار خبر با گزارش های واقعی و دقیق اشباع می شود.

نظرسنجی، گفت و گو با رای دهندگان در مورد تصمیمشان برای رای دادن یا امتناع از رای دادن، و به کارگیری اعداد و ارقام برای راستی آزمایی سخنان نامزدهای رقیب در انتخابات ریاست جمهوری و قیاس سخنان آنها با عینیات و واقعیات، از موارد مهمی است که خبرنگاران در پوشش خبری انتخابات ریاست جمهوری ایران باید به آنها توجه داشته باشند. 

در پوشش خبری، نظرشهروندان به اندازه سخنان سیاستگران اهمیت دارد

مارگاریت سولیوان، خبرنگار باسابقه ای که تجربه ای طولانی در راهنمایی کردن خبرنگاران در پوشش خبری انتخابات در کشورهای گوناگون دارد، می گوید:

به عنوان خبرنگار، همان اندازه و با همان دقتی که به سخنان سیاستمداران توجه می کنید، باید به نظرات شهروندان گوش کنید، چون آن‌ها هستند که رای می دهند. اگر می خواهید دید درست و دقیقی از رویدادها و نظرات جاری داشته باشید، بهترین راه آن است که به حرف‌های شهروندان گوش کنید. سرنوشت سازترین و حیاتی‌ترین نقش را شهروندان دارند. رای آن‌هاست که فرجام انتخابات را شکل می دهد.

سولیوان می گوید بهترین شیوه برای آگاهی دقیق از نظرات شهروندان در پی پخش مناظرات، صحبت کردن با آنها، به ویژه گفت و گو با رای دهندگان طبقه متوسط جامعه. 

او اضافه می کند که بیش از آن‌چه تحلیلگران سیاسی ممکن است بگویند، انعکاس آن‌چه افراد عادی در زندگی روزمره در مورد نامزدها و روند انتخابات می اندیشند، باید برای خبرنگاران مهم باشد. این گونه است که خبدنگاران می توانند عمق افکار واقعی جامعه را بهتر درک کنند و در گزارش‌های‌شان بازتاب دهند.

اتکاء به نتایج نظرسنجی

مارگاریت سولیوان در مورد نظرسنجی و اتکاء به آن برای پوشش خبری انتخابات، می گوید نظرسنجی همگانی بخش مهمی از بدنه‌ی پوشش رقابت‌های انتخابات است.

او می افزاید اما خبرنگاران هنگام تهیه‌ی گزارش، در زمان اتکاء یا استناد به نظرسنجی‌ها، باید پرسش‌های دیگری را هم مطرح کنند: مثل این که کدام گروه یا افراد نظرسنجی خاصی را انجام داده اند، این نظرسنجی چه وقت انجام شده، چند نفر برای آن مورد پرسش قرار گرفته اند، مشخصات کلی و میزان تحصیلات و شهر یا منطقه‌ی سکونت پاسخ دهندگان چه بوده، تفاوت میان هر نظرسنجی با نظرسنجی‌های مشابه چیست، و میزان خطای هر کدام چقدر است. 

پوشش خبری مناظرات انتخاباتی

نظر سولیوان آن است که تهیه‌ی گزارش از سخنان و پاسخ‌های نامزدها در مناظرات و چگونگی بحث کردن آن‌ها با یکدیگر مهم است، اما آن‌چه به همان میزان اهمیت دارد، راستی آزمایی گفته‌های آن‌هاست. هیچ حرفی را نباید چشم بسته پذیرفت. آمار و ارقامی که نامزدها ارائه می دهند باید توسط خبرنگاران راستی آزمایی شود و با سخنان یا ادعاهایی که همان نامزد در گذشته کرده، مقایسه شود. 

خانم سولیوان معتقد است که خبرنگاران باید همواره متوجه نقش مهمی باشند که رسانه‌ها در فرایند انتخابات ایفا می کنند.

رای دهندگان به اطلاعات کافی پیرامون نامزدها، مسائل عمده‌ی جامعه، برنامه‌ها و ایده‌های احزاب و گروه‌های سیاسی مختلف نیاز دارند. خبرنگاران باید متوجه اثری که گزارش‌ها یا تحلیل‌های آن‌ها می تواند بر رای دهندگان بگذارد نیز باشند.

او می افزاید که فارغ از محتوای خبر و نظر و موضع رای دهندگان، و صرفنظر از جو حاکم سیاسی، خبرنگاران باید در گزارشگری همواره بی طرف، منصف، و متوازن باشند و تا آن‌جا که می توانند، به وظیفه‌شان بپردازند، که روشنگری، آگاهی رسانی تامین اطلاعات است؛ البته تامین اطلاعات دقیق و غیرمغرضانه، اطلاعاتی که می تواند در افکار و تصمیم‌گیری نهایی رای دهندگان اثرگذار باشد.