این منبع، بخشی از جعبه ابزار رسانه‌های تبعیدی است که در همکاری با شبکه رسانه‌های تبعیدی (Network of Exiled Media Outlets- NEMO) و با حمایت سخاوتمندانه صندوق اضطراری جویس بارناتان برای خبرنگاران (Joyce Barnathan Emergency Fund for Journalists) تهیه شده است.
جدیت، استقلال و پایداری مالی، چالش‌های روزانه فرا راه رسانه‌های در تبعیدند. جذب سرمایه و گردآوری کمک‌های مالی برای پرداخت هزینه‌های عملیاتی و سازمانی، بسیار مهم است. این مطلب به تشریح راهبردهای مشخصی درباره چگونگی جمع‌آوری کمک‌های مالی برای تولید خبر در تبعید می‌پردازد.
جذب سرمایه برای رسانه‌های در تبعید
دسترسی به یارانه برای تولید حرفه‌ای اخبار، آنچنان که برای رسانه‌های کشورهای دموکراتیک میسر است، برای رسانه‌های در تبعید امکان‌پذیر نیست. پیدا کردن کمک‌های مالی در تبعید هم چالش‌برانگیز است، چون در بخش کمک‌های بین‌المللی و توسعه، خبرنگاری به تنهایی به عنوان یک هدف توسعه‌ای دیده نمی‌شود، بلکه «ابزاری» برای رسیدن به انبوه مخاطبان شمرده می‌شود. کلید حل این مسأله، یافتن کمک‌کنندگانی است که اذعان کنند دسترسی به اطلاعات واقعی، یک حق اساسی انسانی است. رسانه‌های در تبعید همچنین باید تشخیص دهند که آیا کمک‌کنندگانی که به آنها مراجعه می‌کنند، مایلند در سطح جهانی و قاره‌ای کمک‌های خود را اهدا کنند و یا محدود به یک کشور یا منطقه مشخص هستند. با در نظرداشتن این موضوع، مهم است که قبل از تماس گرفتن با یک حامی مالی بالقوه، دریابید که آیا ماموریت آنها، اجازه حمایتِ بدون مرزهای محدود جغرافیایی را می‌دهد یا نه.
بسیاری از صندوق‌های توسعه‌ای بین‌المللی، دو نوع کمک مالی ارائه می‌دهند:
- بودجه اصلی -- مبلغ مشخصی که هزینه‌های عملیاتی را در یک دوره طولانی (معمولاً یک تا سه سال) پوشش می‌دهد و شامل انعطاف‌پذیری‌های بودجه از پیش تعیین شده می‌شود.
- بودجه طرح -- بودجه‌ای مشخص برای فعالیتی معین در مدتی کوتاه (معمولاً شش تا دوازده ماه)
اداره یک اتاق خبری در تبعید -- که اغلب مستلزم کار با یک شبکه زیرزمینی خبرنگاران در داخل کشور اصلی است -- یک عملیات پیچیده با چند عامل غیر قابل پیش‌بینی است. این امر، بودجه‌بندی دقیق را عملاً ناممکن می‌سازد. از همین رو، جذب بودجه اصلی که توان پوشش طیفی از هزینه‌های عملیاتی مثل حقوق و دستمزد را دارد، برای رسانه‌ها حیاتی است تا بتوانند جریان خبری ثابتی داشته باشند. با این حال، امکان تأمین مالی اصلی و درازمدت، نادر است.
بیشتر حمایت‌های مالی که «به تقویت پایداری سازمانی» رسانه‌ها اختصاص داده شده، در واقعیت بیشتر در جدول‌های زمانی کوتاه‌مدت ارائه می‌شود. از سوی دیگر، پشتیبانی مالی از طرح‌ها (به‌طور منفرد) معمول‌تر و آسانتر است. اما میزان این نوع کمک‌ها معمولاً کمتر است و برای یک هدف مشخص و کوتاه‌مدت و یا طرحی عرضه می‌شود که نظارت و توجیه آن برای کمک‌کنندگان نسبتاً آسان باشد.
ایجاد رابطه با پشتیبانان مالی
تجربه به ما آموخته است که روابط با کمک‌کنندگان باید تک به تک ایجاد شود، چون برای مقابله با خطر و غیرقابل پیش‌بینی بودنِ کار در تبعید، این روابط به رازداری و انعطاف‌پذیری نیاز دارد. به طور مثال، تأمین کمک‌های مالی به عنوان بخشی از یک کنسرسیوم بزرگتر، معمولاً به زمان بیشتری برای هماهنگی نیاز دارد اما انعطاف‌پذیری کمتری برای اجرای طرح‌ها دارد.
کمک‌های مالی کوچکتر که بودجه محتوای مشخص را تأمین می‌کنند، همچنین معمولاً به زمان بیشتری برای اجرا نیاز دارند و می‌توانند طرح را از کل کار اتاق خبر یا رسانه جدا کنند. «Micro-funding» یا تأمین مالی خردِ محتوا برای درازمدت از طریق همکاری‌های رسانه‌ای با سازمان‌های مدنی محلی و یا سازمان‌های غیردولتی ملی و بین‌المللی می‌تواند مفیدتر باشد.
پشتیبانان مالی مستقل رسانه‌ها مستقل باید موافقت کنند که به استقلال تحریریه کاملاً احترام بگذارند. برای برخی از صندوق‌های توسعه رسانه‌ها، پذیرفتن این موضوع می‌تواند دشوار باشد، اما نبود استقلال، به اعتماد عمومی مخاطبان به رسانه شما لطمه خواهد زد. رسانه‌های تبعیدی آسیب‌پذیر، به‌طور خاص یک سرمایه ارزشمند دارند: اعتماد. به محض این که اعتبار اخبار آنها مورد تردید قرار گیرد، ارزش خود را به سرعت از دست خواهند داد. به‌عبارت دیگر، استقلال تحریریه، موضوعی بی‌چون وچراست.
هنگام تعامل با کمک‌کنندگان، این نکات را در نظر بگیرید:
- از قبل، ارزش‌های اصلی برای حامی مالی بالقوه را دقیقاً بدانید
- یک طرح بدیع و خلاقانه به آنها ارائه دهید و چیز زیادی وعده ندهید. این کار می‌تواند به انتظارات غیر واقعی درباره تأثیرات طرح شما منجر شود
- هرگز درباره استقلال تحریریه گفتگو نکنید
- هیچ‌گاه ضرب‌الاجل را از دست ندهید
- اگر کارها مطابق برنامه پیش نرفتند، انعطاف‌پذیر باشید
کجا به دنبال کمک مالی به رسانه‌‌مان باشیم؟
به‌طور کلی چند نوع صندوق مالی برای رسانه‌ها وجود دارد. برخی از ادارات امور خارجی دولت‌ها، رسانه‌های در تبعید را مستقیماً و یا از طریق سفارت‌خانه‌های خود حمایت می‌کنند و ممکن است تعهد بدهند که این کمک‌ها را چندین سال ارائه کنند.
در عین حال، دیگر سازمان‌های توسعه رسانه‌ها -- که عمدتاً از سوی ادارات دولتی و یا سازمان‌های نیمه‌دولتی تأمین مالی می‌شوند -- اغلب برای حمایت مالی از طرح‌های یک‌ساله با رسانه‌ها همکاری می‌کنند و آموزش و سنجش تأثیرگذاری را در اولویت قرار می‌دهند.
صندوق‌های غیر دولتی، سرمایه‌گذارانی از شرکت‌های کلان فن‌آوری و یا خیریه‌های ثروتمند هم از ابتکارات رسانه‌های خاص حمایت می‌کنند. هدف این «سرمایه‌گذاران» رسانه‌ای معمولاً حمایت از کارهای خلاقانه‌ای است که قابلیت سودآوری داشته باشد؛ ویژگی که برخی رسانه‌های در تبعید ممکن است از آن برخوردار باشند.
اَشکال دیگر گردآوری کمک مالی
شما برای اداره یک رسانه در تبعید، احتمالاً مجبور خواهید بود با ترکیبی از کمک‌کنندگان مالی خرد و کلان کار کنید که بودجه اصلی و بودجه طرح‌ها را به شما ارائه می‌کنند. بخشی از بودجه را که از سوی کمک‌کنندگان تأمین نمی‌شود می‌توان از راه پلتفرم‌های اجتماعی مثل Google AdSense و یا درآمد یوتیوب تأمین کرد. برخی هم در تبعید موفق می‌شوند با دریافت حق اشتراک برای برنامه‌هایی خاص (مثل ارائه دسترسی به محتوای ویژه) و یا گردآوری پول از طریق برنامه‌های محلی با مخاطبانی از هم‌وطنان ساکن خارج از کشورشان، درآمد قابل توجهی داشته باشند. این عالی است، اما معمولاً درآمدی اتفاقی است.
از همین رو، این دو روش را هم برای گردآوری کمک مالی را در نظر داشته باشید:
گردآوری کمک مالی جمعی
راه‌های بسیاری وجود دارد که از مخاطبان خود کمک‌های مالی کوچک، متوسط و عمده دریافت کنید، بدون مراجعه به وبسایت‌های تأمین مالی جمعی که معمولاً قسمت بزرگی از کمک مالی را دربرمی‌گیرند. اطمینان یابید که دکمه کمک مالی (donation) در وبسایت شما به آسانی کار می‌کند. به فکر سازمان‌دهی برنامه‌های جمع‌آوری کمک مثل نمایش فیلم، نشست رسانه‌ای، انتشار کتاب‌های نوشته‌شده توسط کارمندان رسانه و یا تهیه محتوای ویژه با کیفیت بالا باشید که بتوان آن را تنها به اعضایی که حق اشتراک می‌پردازند ارائه کرد.
جذب بودجه اضطراری
از آنجا که نمی‌توان سوانح و بلایا را پیش‌بینی کرد، نمی‌توان برای این دسته از کمک‌های مالی، از قبل برنامه‌ریزی کرد. با این همه، عاقلانه است که محض احتیاط، تدبیری برای آن اندیشیده باشید. در کشورهایی که آزادی مطبوعات ندارند، بحران‌ها پس از وقوع، به علت نبود اخبار موثق، فاجعه‌بارتر می‌شوند. درست همین زمان است که رسانه‌های در تبعید می‌توانند جان انسان‌ها را نجات دهند و گردآوری کمک‌های مالی، عملی‌تر می‌شود. بودجه اضطراری که باید سریعاً ارائه شود، کمک‌کنندگان را ملزم می‌کند که هنگام برنامه‌ریزی، بودجه‌بندی و توجیه، انعطاف‌پذیر باشند. این حمایت مالی هدفمند، معمولاً تنها هزینه‌های اضافی تولید (مثل هزینه‌های فرکانس موج کوتاه) را پوشش می‌دهد و به فعالیت اصلی رسانه کمک نمی‌کند، اما می‌توند به نجات جان افراد و پیشرفت رسانه‌تان کمک کند.
Ole Chavannes اوله چاوانز یک فعال رسانه‌ای است که با نهادی به‌نام Democratic Voice of Burma یا DVB (صدای دموکراتیک برمه) کار می‌کند.