حضور معنادار زنان افغان در ساختار های اقتصادی و سیاسی در ۲۰ سال گذشته نشاندهنده بهبود وضعیت اجتماعی زنان و توسعه هویت زنانی بود که سال ها در بند افکار سنتی جامعه قربانی شده بودند. مشارکت زنان در رسانه ها نیز چشمگیر بود و این امر باعث شده بود که زن منحیث یک هویت قابل درک در جامعه‌ی افغانی پذیرفته شود.
اگرچه نقش زنان در سطوح تصمیم گیری در رسانه ها اندک بود، در گزارشی از صدای آمریکا آمده است که تا سال ۱۳۹۳ ۲۰ تا ۳۰ درصد کارکنان رسانه ها را زنان تشکیل می‌دادند و حدود ۴۰ رسانه در افغانستان توسط زنان مدیریت می‌شدند.
بخشی از دموکراسی نو پا در جامعه افغانستان مدیون خبرنگاران زن است. این خبرنگاران توانسته بودند نگاهی کامل و فراگیر به تمامی موضوعات جامعه داشته باشند.
با تاسف درجریان دو سال حاکمیت طالبان حذف زنان از رسانه ها به شیوه‌های متفاوت انجام شد و این عمل چنان اختناق و سکوت را بر رسانه ها حاکم ساخت که نهادهای حامی خبرنگاران، حقوق بشر و سازمان های حمایت کننده زنان نیز برآشفته شدند و این عملکرد ناعادلانه طالبان را آپارتاید جنسیتی نام گذاشتند.
گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز که در یک سالگی حاکمیت طالبان منتشر شد، نشان می‌دهد که حدود ۲۷۵۶ زن پیش از آغاز دوران حاکمیت طالبان مشغول کار خبرنگاری یا کارمند رسانه‌ای بودند و بعد از یک سال حکومت طالبان شمار آنها به ۶۵۶ تن تقلیل یافته است. این گزارش می‌افزاید که از این میان ۸۴.۶ درصد زنان در کابل مشغول انجام وظیفه اند.
نباید فراموش کنیم که آمار نشان می‌دهد که در بیشتر از ۱۱ استان افغانستان اصلا خبرنگار زن وجود ندارد.
پیش از آغازحکومت دوباره طالبان، تنها در کابل ۱۰۸ رسانه وجود داشت که ۷۰۰ کارمند زن در آنها به کار مشغول بودند، و در این میان ۵۱۰ خبرنگار زن در ۸ گروه رسانه‌ای و رسانه‌های بزرگ کار می‌کردند.
از پس از حاکمیت طالبان اما، تنها ۷۶ زن که ۳۹ تن آنها خبرنگاران مسلکی هستند، ایفای وظیفه می‌نمایند.
نمونه‌ای دیگر، تلویزیون ملی افغانستان است که دارای ۱۴۰ کارمند زن، شامل خبرنگار و کارمند رسانه‌ای بود. امروز اما، متاسفانه همه آنها اخراج شده اند.
تحمیل شرایط دشوار به خبرنگاران از طرف حکومت بسیار شديد است، چند مورد آن عبارتند از: تصميم در مورد نوع پوشش، ممنوعیت حضور زنان در نشست های خبری، جداسازی دفترهای کار زنان و مردان و عدم همکاری مسؤولان حکومتی با خبرنگاران زن. بر اساس گزارش‌ها، طالبان در بیشتر استان‌های افغانستان پخش صدای زنان را از رسانه ها منع کرده اند. بازیگران زن نیز از سینما و تأتر حذف شده اند.
این محدویت ها خبرنگاران را به خودسانسوری از سویی، و عدم دسترسی به منابع و کمبود اطلاعات از سویی دیگر، مواجه ساخته است. این چالش ها خبرنگاران زن را دچار اضطراب و افسردگی هم نموده است؛ چندین گزارش در مورد وضعیت صحی نامناسب خبرنگاران زن نشر شده است.
در حال حاضر چندین سازمان خیریه و نهاد حامی خبرنگاران تلاش دارند ضمن کمک های مالی، مشاوره های روان درمانی را نیز برای خبرنگاران زن ارائه نمایند.
فشار وارد بر زنان خبرنگار برای تحمیل رعایت قوانین سختگیرانه اسلامی، تبعیض جنسیتی، ترس، عدم دسترسی به اطلاعات و منابع و همچنین نداشتن مکان مناسب کاری از جمله مواردی هستند که زنان خبرنگار را وادار به ترک شغل می‌نمایند در حالیکه حضور زنان در رسانه‌ها می‌تواند به دلیل افزایش تنوع، بهبود کیفیت پوشش خبری و همچنین ارائه یک نگاه گسترده‌تر به مسائل و موضوعات مختلف، خیلی مهم باشد.
در کنار این همه چالش ها، صدها خبرنگار زن که تمویل کننده مالی خانواده های شان بودند امروز دچار مشکلات اقتصادی اند و از وضعیت نامناسب زندگی رنج می برند و هیچ گونه دستمزد و حقوق بازنشستگی به آنها پرداخت نمی‌شود.
حکومت طالبان با تعریفی که از رسانه دارد و دستورالعملی که برای رسانه ها ساخته است، رسانه ها را منبع افراط گرایی، و جامعه وعقب گرا و به دور از مدنیت معرفی کرده است.
حذف زنان خبرنگار از رسانه‌های افغانستان یک چالش بزرگ است که پیامدهای آن همه جامعه را متأثر گردانیده است، عدم حضور زنان در رسانه‌های افغانستان منجر به بی توجهی به موضوعاتی شده است که همه زنان جامعه افغانی به پوشش خبری آنها نیاز دارند.
یکی از ویژگی های حضور زنان در رسانه‌های افغانی، افزایش تنوع و تعدد نگاه های مختلف در پوشش مسائل اجتماعی است. زنان ممکن است به دلایل مختلفی از جمله تجربه‌های زندگی متفاوت و نگرش‌های متفاوت به نحوی به موضوعات نگاه کنند که مردان نتوانند.
با اعمال محدودیت بر خبرنگاران زن، موضوعاتی مانند خشونت علیه زنان، ، تجربه‌های زنان در بازار کار، آزار و اذیت جنسی، تجربه دوران قاعدگی و موضوعات دیگری که مربوط به زنان هستند، به طور کامل پوشش داده نمی‌شوند. در جامعه افغانی زنان در مقابل زنان احساس مسئولیت بیشتری می‌کنند در حالی که بیشتر خبرنگاران مرد روی صحنه اند و نگاه آنان به مسائل مربوط به زنان ممکن است متفاوت باشد.
حتا می‌توان ادعا کرد که حذف فزیکی زنان در رسانه‌ها سهم کلانی در شکل‌گیری تصویر نامطلوب از زنان در جامعه افغانستان ایفا نموده و زنان را به شدت به حاشیه کشانده است.
نویسنده این مطلب برای حفظ امنیت جانی خود ترجیح داده که نام خانوادگی و تصویر چهره‌اش محفوظ بماند.
تصویر از وبسایت دیپلماسی ایرانی