کلیشه های جنسیتی اثر ژرفی بر چگونگی نگرش جامعه نسبت به زنان و اقلیت های جنسی دارد و بر فرصتهای آنها برای مشارکت موثر و کامل در زندگی اجتماعی نیز اثر می گذارد. یافته های اخیر حاکی از آن است که زنان تنها در ۲۶ درصد موارد منبع نقل قول یا موضوع گزارش هستند و تنها در ۳۱ درصد موارد برای آگاهی از یافته های مربوط به کووید-۱۹ مصاحبه شدند.
طی پنلی که چندی پیش از سوی مرکز بین المللی خبرنگاران برگزار شد، این مشکل مورد بحث و بررسی سه کارشناسی که در این پنل شرکت داشتند و صحبت کردند، قرار گرفت. چکیده ای از مهمترین مطالب مطرح شده در این پنل را اینجا می خوانید.
آموزش
آموزش مهمترین و اثرگذارترین رویکرد برای مبارزه با کلیشه های جنسیتی در رسانه هاست. در بسیاری از موارد، رسانه ها در پی انتشار به موقع مطالب هستند و فرصت تعميق و توجه به آنچه را که مهم و حساس است، ندارند.
آموزش باید از پایه انجام شود، به ویژه چون بسیاری از خبرنگاران حتی نمی دانند کلیشه های جنسیتی چیست و این، موضوع پیچیده ای است که باید به درستی و با تعمق درک شود.
هر کسی در زندگی اش با زنان مواجه شده و آشناست. اما نمی توان گفت این موضوع در مورد شاخت اقلیت های جنسیتی نیز صدق می کند. در نتیجه، یادگیری مهمترین گامی است که باید در این راه برداشته شود.
انگیزه
اتاق های خبر و خبرنگاران اغلب انگیزه اندکی برای تغییر شیوه فکری و نوشتاری شان نسبت به اقلیت های جنسی دارند و این نوع انگیزه را مدیران رسانه ای باید ایجاد کنند.
اگر روشن شود که برای تداوم درازمدت کار پوشش خبری بهتر زنان و اقلیت های جنسیتی ضروری است، اتاق های خبر بیشتری ممکن است در پی آموزش و تقویت دانش خبرنگارانشان در این راستا باشند. زنان پنجاه درصد جمعیت هستند و نادیده گرفتن پنجاه درصد جمعیت امکان فعالیت حرفه ای درازمدت را از یک رسانه خواهد گرفت.
سرمایه گذاران رسانه ای در این راستا نقشی کلیدی دارند و همین موضوع بر تعیین راهبردهای فعالیت رسانه برای اقبال و توفیق بیشتر اثر شایانی خواهد داشت.
مقررات
با آن که مقررات و وضع آنها ضروری است، تعیین و اجرای آنها بحثی حساس و ظریف است و راه به عمل درآوردن آنها طولانی و پیچیده. در سال ۲۰۱۸ کمیسیون اروپایی قانونی را معرفی کرد که بر اساس آن اخبار رسانه ها نمی تواند شامل محتوایی باشد که علیه زنان یا اقلیت های جنسی نفرت آفرین یا خشونت زا باشد.
به غیر از آن، مقررات رسانه ها و استخدام در آنها باید شامل استخدام زنان باشد و حداقلی را به عنوان تعداد زنانی که در رده های مدیریتی کار رسانه ای می کنند، در نظر بگیرد.
در این راستا هم آموزش و تمرین از نیازهای اساسی هستند. البته بخشی از این تغییرات مبدأ دولتی دارد و اگر دولت ها مقرراتی متفاوت یا محدود کننده وضع کنند یا انگیزه یا امکان اجرای اصول مبارزه با نابرابری و کلیشه گرایی جنسی را در فضای رسانه ای ایجاد نکنند، رسیدن به این نوع اهداف دشوار خواهد بود.
مدیریت
از نکات مهمی که در دنیای رسانه و خبر وجود دارد، مدیریت و مالکیت رسانه های خبری است. در بسیاری از کشورها مشکل آن است که زنان مدیر یا مالک رسانه ها و نشریات نیستند و در نتیجه فضای خبری حاکم بر آنها بیشتر مردانه است.
برای دستیابی به فضایی برابرتر و مشمولتر، وجود زنان در این عرصه از اهمیت بسیاری برخوردار است. طبیعی است که شیوه تهیه گزارش، پوشش خبری و نوع نوشتار با ادبیات و طرز فکر مدیران رابطه مستقیم و تنگاتنگی دارد.
وقتی درک بهتری از برابری و شمول جنسیتی وجود داشته باشد، پوشش خبری و شیوه انعکاس اخبار در گزارش ها هم به طبع تحت تأثیر قرار می گیرد.
مصاحبه شوندگان
شرکت کنندگان در این پنل تاکید کردند که برای ایجاد برابری و تعادل بیشتر در تهیه گزارش، مهم است که از شمار بیشتری از زنان نقل قول شود؛ چه در مصاحبه، چه به عنوان متخصص و کارشناس.
آنها گفتند که استفاده بیشتر از زنان و نقل قول بیشتر از آنها در گزارشهای خبری، آنها را بیشتر به جامعه نشان خواهد داد و به تغییر نگرش جامعه نسبت به زنان و گرایش بیشتر به اظهارنظرهای کارشناسی زنان کمک خواهد کرد.
از این روست که رسانه های خبری می توانند با تهیه گزارش های بهتر و برابرتر، بر جامعه نیز اثر عمیقی بگذارد.