نکاتی برای تهیه گزارش دقیقتر از همه گیری کرونا

با بالا رفتن آمار مرگ و میر ناشی از همه گیری ویروس کرونا در ایران و افزایش شدید آمار مبتلایان، بستری شدگان، و درگذشتگان در پی ابتلا به این ویروس، بحران جهانی این همه گیری در چند کشور جهان از جمله ایران دامان مردم را گرفته و کشور را به حالت نیمه فلج کشانده است. 

خبرنگارانی که در ایران فعالیت حرفه ای می کنند و حتی آنها که خارج از ایرانند اما تحولات ایران را دنبال می کنند و از آنها گزارش تهیه می کنند، با آماجی از سخنان و آمار ضد و نقیض روبه رویند. 

برخی از ناظران و حتی چند تن از اعضای جامعه پزشکی ایران گفته اند که آماری که از مبتلایان به ویروس کرونا، بستری شدگان، و درگذشتگان منتشر می شود، بسیار کمتر از شمار واقعی گرفتاران ابتلا به این ویروس است. 

مسئولان منطقه ای و کشوری نیز گروهی دیگرند که اظهاراتی ضد و نقیض از آنها منتشر یا نقل شده است: از نقل قول هایی پیرامون شیوع ویروس کرونا گرفته تا آمار ابتلا به آن، گرفتاری بیمارستان ها به ویژه در بخش مراقبت های ویژه، و به طور خاص پیشنهاد تعطیلی پایتخت و تاکید بر آن از سوی شمار زیادی از متخصصان، استادان دانشگاه و اعضای جامعه پزشکی.

خبرنگاران چگونه می توانند به شیوه ای دقیق این نوع تناقض ها را منعکس کنند و چطور می توانند به شیوه ای به گزارش کردن از آنها بپردازند که مخاطبانشان را سردرگم نکنند؟‌

این مطلب راهنمایی هایی برای خبرنگارانی دارد که در حوزه بهداشت و سلامت فعالیت می کنند و در پی تهیه گزارش های تحقیقی یا تحلیلی حرفه ای از وضع کنونی همه گیری ویروس کرونا در ایران هستند. اینجا چند راه را برای روشن تر کردن این نوع ابهامات در گزارش های خبری، تحقیقی، و میدانی می خوانید. این راه ها نه تنها برای پوشش خبری ابتلا به ویروس کرونا در ایران، بلکه برای تهیه گزارش های بهتر و دقیقتر از هر کشوری، در خور اعتناست.

هم گفته های مسئولان و هم توصیه های متخصصان را بازتاب دهید

دستورالعمل هایی که مقامات کشوری و مسئولان شهری به آنها تکیه می کنند، اهمیت فراوانی دارد، اما مهم تر از انعکاس آنها، بازتاب دادن سخنان و توصیه های تخصصی و درمانی جامعه پزشکی، متخصصان بیماری های عفونی و ریوی، و اعضای ستاد علمی مبارزه با کروناست. مخاطبان خبرنگاران باید در کنار، و به موازات مقرراتی که برای آنها وضع می شود، با خطرات و آسیب های احتمالی آنها نیز آشنا شوند تا بتوانند با داشتن اطلاعات کافی و دقیق، قضاوت کنند و تصمیم بگیرند چگونه می خواهند عمل کنند. 

برای انعکاس آمار و ارقام در گزارش، به یک یا دو منبع اکتفا نکنید

با توجه به تغییرات پرشتاب روزانه شمار مبتلایان به ویروس کرونا، بستری شدگان، و درگذشتگان روی می دهد، اکتفا به یک یا دو منبع یا نقل قول برای انعکاس این نوع ارقام و اعداد کافی نیست. برای دقیق تر و موثق تر شدن گزارشتان، بهترین راه آن است که از دست کم سه منبع نقل قول کنید و توضیح لازم پیرامون منطق یا دلیل اعلام هر عدد یا آمار را تا حد ممکن در کنار آن بیافزایید. حتی اگر اختلاف میان این اعداد زیاد باشد، وقتی تصریح می کنید که علت انتخاب و نقل قول هر منبع و آمار چیست، مسئولیتتان را به عنوان خبرنگار انجام داده اید. 

در استناد به آمار منتشر شده، معیار قیاس را فراموش نکنید

اعداد و آمار به خودی خود و به تنهایی، انتزاعی هستند و استناد کردن به آنها در گزارش، ارزش معناداری به گزارش نمی دهد. اعداد، در مقام مقایسه معنادار و قابل قیاس می شوند. بیشتر یا کمتر شدن تعداد مبتلایان یا بستری شدگان یا آمار مرگ و میر، فقط زمانی ارزشمند است که در چارچوب مقایسه این هفته با هفته گذشته،‌ این ماه با ماه گذشته، یا فصل جاری با فصل قبلی ارائه شود. گاه در مطبوعات ایران، به اعداد بدون این نوع قیاس اشاره می شود که کار داوری پیرامون آماری از این دست را برای خوانندگان دشوار می کند. 

بخشی از گزارشتان را به راستی آزمایی سخنان مسئولان اختصاص دهید

راستی آزمایی گفته های مسئولان و قیاس سخنانشان با سخنان قبلی آنها، به عنوان نمونه آنچه هفته پیش یا ماه پیش ممکن است گفته باشند، باید بخش جدایی ناپذیر گزارشتان باشد. به ویژه در تهیه گزارش های بهداشتی، آن هم در شرایط حساس، پیچیده، و دشوار کنونی، به کارگیری نهایت دقت و منتهای تلاش برای راستی آزمایی، بازنگری، و مقایسه این نوع سخنان، برای تهیه گزارشی قابل اعتنا و قابل استناد، از اهمیت فراوانی برخوردار است. 

کرونا در بیمارستان های ایران، تصویر از ایرنا