اهمیت راستی آزمایی در پوشش خبری کویید-۱۹

by مهرناز صمیمی
Apr 9, 2020 in خبرنگاری از کووید-۱۹
درمان بیماران آلوده به ویروس کرونا در ایران، عکس از خبرگزاری تسنیم

با انتشار خبرها و آمار ضد و نقیض و ارقامی که گاه دور از واقعیت به نظر می رسند، نقش خبرنگاران و داده نگاران مثل همیشه پررنگ و پر اهمیت است، و این نقش به طور خاص در راستی آزمایی و بررسی اعداد و ارقام است که روشن می شود و بازتاب می یابد. 

 

آیا انتشار یا بازگویی آمار، معادل تایید آنهاست؟

پاسخ ساده این پرسش «نه» است. خبرنگاران و داده نگاران تنها تا حدی می توانند از واقعیت اعداد و آماری آگاه باشند که به شمار مبتلایان یا فوتی های شیوع ویروس کرونا مربوط است. همزمان، تنها راه و وسیله آگاهی مردم از این نوع آمار و ارقام، خواندن یا شنیدن آنها در گزارش های خبرنگاران است. از این رو، خبرنگاران چاره ای به غیر از انتقال این نوع اعداد و ارقام و نقل قول آنها از سوی مسئولان ندارند. آنچه اما می تواند تفاوتی در کار انتقال اطلاعات ارائه دهد و آن را شاخص کند، آن است که خبرنگاران می توانند تنها با تکیه به اطلاعات منتشر شده از سوی وزارت بهداشت یا دیگر مقام ها و منابع دولتی آگاهی رسانی کنند. نقل قول می تواند همراه با بررسی اطلاعاتی باشد که از سوی مردم به دست خبرنگاران رسیده است. قیاس این دو منبع با یکدیگر و حتی استناد به هر دو در گزارش راهی برای انتقال همه اطلاعاتی است که در جامعه وجود دارد و مردم به دانستن آن نیاز دارند. 

خبرنگاران چگونه می توانند از دلهره مردم در پی شنیدن شایعات بکاهند؟

پراکندن و انتشار شایعات در هر جامعه و محیطی، رایج است و پیشگیری از آن تقریبا ناممکن است. بهترین راه برای تعامل با مخاطبان در چنین شرایطی، آن است که شایعاتی را که به فراوانی شنیده می شوند، گرد آوریم و در گزارش خود بگنجانیم و یک یک، به بررسی آنها بپردازیم.

ممکن است این بررسی لزوما از میزان اضطراب مردم کم نکند، اما داده ها و واقعیات علمی را در کنار شایعات می گذارد و به مخاطب این امکان را می دهد تا خود، آنها را بررسی، و با هم مقایسه کند و نتیجه ای را به نظر منطقی می رسد، بگیرد. در ماهیت برداشت مخاطب نمی توان تغییر چندانی ایجاد کرد اما می توان با ارائه واقعیات به آنها، مجال و امکان آن را به وجود آورد تا میان واقعیت و شایعه چنان که می خواهند و می توانند، برداشت کنند. در نهایت، قدرت داوری و تصمیم برای انتخاب البته به عهده مخاطبان خواهد بود. 

از آمار روشن و دقیق مبتلایان و درگذشتگان ابتلا به ویروس موسوم به کویید نوزده، کسی اطلاع دقیقی ندارد. عده ای می گویند آماری که دولت ایران عرضه می کند، دقیق نیست. اما متاسفانه در این مورد نیز، مثل اغلب موارد دیگر، عدد و رقم دقیق، روشن نیست. شایعاتی دیگر هم در پی گسترش ویروس کرونا در ایران پراکنده شده است، که برخی به رویدادهای داخل ایران مربوط است، برخی به تفاوت برخورد و مبارزه دولت ایران با ویروس کرونا در قیاس با دیگر کشورها، و برخی به شیوه های پیشگیری یا درمان این ویروس. در همه این موارد، بهترین و مفیدترین کاری که خبرنگاران می توانند انجام دهند و از آن نتیجه ای موثر بگیرند و اثرگذاری عینی آن را نیز در جامعه شاهد باشند، آن است که واقعیات را از منابع علمی، موثق و دقیق تا آنجا که می توانند، به دست آورند و به جامعه عرضه کنند و چون همیشه، قیاس و قضاوت نهایی را به عهده مخاطبان بگذارند. 

 

تصویر از تسنیم نیوز