تهیه‌ی گزارش از رویدادهای زیست محیطی ساده نیست. در ایران، افغانستان، یا هر کجای جهان، پوشش خبری مسائلی که به گرمایش تدریجی جوِ زمین و موضوعات دیگر محیط زیست مربوط می شوند، کار پیچیده و دشواری است، و بخشی از این دشواری به این دلیل است که بسیاری از این تغییرات و معضلات نامرئی هستند. یکی از روش‌هایی که می توان با کمک آن انجام پوشش خبری را ساده تر کرد، استفاده از تصاویر و نمودارهای گرافیکی است.
تصاویر ساده گرافیکی مثل نقشه، نمودار، و جدول، اطلاعات مربوط به تغییرات جو و محیط زیست را ساده‌تر می کند. به سبب آن که اغلب این نمودارها از خاصیت تعاملی هم برخوردارند، به کاربران امکان جستجوی داده‌ها و درک بهتر آنها را می دهند. به عنوان مثال اگر تهیه‌ی گزارش از کم آبی یا بی آبی در نقطه‌ای خاص مورد نظر باشد، نشان دادن تصویری بخش‌هایی از منطقه‌ای که اکنون خشک‌تر از گذشته شده، به درک و دریافت بهتر و عمیقتر میزان خشکسالی کمک می کند.
در ایران، رویدادهایی مثل زخمی یا کشته شدن محیط‌بانان، شکار غیرقانونی، خشکسالی و کمبود آب، خشک شدن تدریجی تعدادی از رودخانه‌های کشور، فرسایش زمین، گودبرداری‌های بی رویه ی که به سُست و ضعیف شدن زمین می انجامد، و البته آلودگی هوا در شهرهای کلان، درمیان موضوعاتی اند که پوشش مرتب و گسترده‌ی آنها از سوی رسانه‌ها و مطبوعات، برای آگاهی‌رسانی مردم و مسئولان، اهمیت بسزایی دارد. پرداختن به تصویر، نمودار، جدول، و گرافیک، در کنار عدد و رقم، می تواند برای جذب و انتقال داده‌ها و واقعیاتی که در خصوص چنین رویدادهایی وجود دارد، مفید باشد و درک و جذبشان را عینی‌تر و آسان‌تر کند.
تعمق و تأمل، ورای آنچه تنها ظاهر امر است، در گزارشگری موضوعات زیست محیطی می تواند راهی دیگر برای خبرنگاری موثرتر از این نوع رویدادها باشد. نگاه منتقدانه و عمیق به ظاهر رویدادهای روزمره پیرامون‌مان و انعکاس اهمیت آنها در گزارش، خبرنگاری محیط زیست را مفیدتر و معنادارتر می کند. یکی از شیوه‌های بهینه‌ی انجام این کار، مقایسه‌ی موضوعات و بحران‌های زیست محیطی با مسائل و مشکلات روزمره‌ای است که برای مردم عادی ملموس است و در زندگی روزمره شان با آنها مواجه‌اند.
بودن در محیط، نزدیکی با موضوعات زیست محیطی که خبرنگاران از آنها گزارش تهیه می کنند، و ملموس بودن این موضوعات برای کسانی که آنها را پوشش می دهند، سبب می شود که خبرنگاران بتوانند به شکلی ملموس‌تر هم آنها را در گزارش‌های‌شان بازتاب دهند و توجه بیشتری را به سوی آنها جلب کنند.
نکته‌ی مهم دیگر آن است که تهیه‌ی گزارش از محیط زیست و موجودات زنده‌ی بی‌زبان، زبان خاص خود را می طلبد. خبرنگاری محیط زیست، در واقع یعنی زبان بخشیدن به زندگانِ بی‌زبان. از این‌رو، ظرافت‌های گزارش و نوشتار در شکل‌دادن به گزارش و ساختار آن اهمیت ویژه‌ای پیدا می کند. در نظر داشتن این نکته‌ی مهم و حساس، قطعاً تأثیر شگرفی در کیفیت و اثرگذاری این گونه گزارش‌ها خواهد داشت.
نکته‌ی آخر آن که، بعضی از بهترین و مهم‌ترین پرسش‌های زیست محیطی، پاسخ روشنی ندارند. نگهداری از محیط زیست در دنیای مدرن امروز، بسیار دشوار است. حوزه‌های ناشناخته‌ی بسیاری در این زمینه وجود دارد که شاید مواجه شدن با آنها برای خبرنگاران و مخاطبان مشکل باشد. محافظت از محیط زیست در دنیای پرشُتاب امروز، به مرور سخت‌تر می شود و به همان اندازه هم ضروری‌تر. اما توجه به ظرایف و جزئیات، و عینیت بخشیدن به موضوعاتی که گاهی ذهنی به نظر می رسند، در این میان از ضرورت‌های کار گزارشگری تلقی می شود.
تصویر از خبرگزاری مهر
Read more articles by
