مصاحبه:‌ توسعه روزنامه نگاری دیجیتال در بلاروس و چالش های آزادی بیان

by یولیا ملنیک
Apr 25, 2011

ماریا سادوسکایا، روزنامه نگار اهل بلاروس، در ماه مه در کنفرانس ویژه روز جهانی آزادی مطبوعات در واشنگتن شرکت خواهد کرد. او که در دانشگاه کلمبیای آمریکا دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد است در یکی از نشست های حاشیه ای کنفرانس درباره رادیوی اروپایی بلاروس سخنرانی خواهد کرد.

این شبکه رادیویی در سال ۲۰۰۶ در آپارتمانی واقع در شهر ورشو، پایتخت لهستان، آغاز به کار کرد و هم اکنون برنامه هایش از طریق موج اف ام، ماهواره و اینترنت پخش می شود.

شبکه بین المللی روزنامه نگاران (آی جی نت) در ادامه مصاحبه های اختصاصی با شرکت کنندگان در کنفرانس روز جهانی آزادی مطبوعات، با خانم سادوسکایا گفتگویی انجام داده و با وی درباره چگونگی دسترسی جوانان در بلاروس به اخبار، صحبت کرده است.

آی جی نت: چه تعداد در بلاروس در شبکه اینترنت فعالند؟ آیا مردم به اینترنت دسترسی دارند و از عهده پرداخت هزینه آن بر می آیند؟

سادوسکایا: بسیاری از جوانان در بلاروس به وبلاگ نویسی مشغولند و به ویژه از لایو ژورنال استفاده می کنند، حدود ۸۰ هزار کاربر از بلاروس در آن ثبت نام کرده اند. بیش از ۳۰۰ هزار نفر عضو فیس بوک هستند و همین تعداد هم در سایت روسی دوقلوی آن فعالند. شمار کسانی که در توییتر فعالند هم در حال افزایش بوده و به حدود ۱۷ هزار نفر رسیده است.

بر اساس آمار دولتی، ۳۱ و هشت دهم درصد مردم بلاروس به طور مستمر از اینترنت استفاده می کنند و حدود نیمی از این تعداد کاربر روزانه هستند. تحقیقات شرکت جمیوس که شبکه اینترنت در مناطق شرقی و مرکزی اروپا بررسی می کند نشان می دهد که بلاروس از نظر میزان گسترش شبکه اینترنت در پائین ترین رده در منطقه قرار دارد و کمتر از ۱۰ درصد آن به اینترنت دسترسی دارد. با این وجود، بلاروس جوان ترین کاربران اینترنتی را دارد و حدود ۶۷ درصد کاربران در این کشور بین ۱۵ تا ۳۴ ساله هستند.

اینترنت با سرعت بالا نیز در دسترس اکثر کاربران نیست و هزینه اش بر مبنای میزان استفاده از آن پرداخته می شود. مردم عمدتا از دی اس ال، موبایل، وای فای یا حتی مدل آهسته دایل آپ برای دسترسی به اینترنت استفاده می کنند.

آی جی نت: مزایا و نقاط ضعف رسانه های نوین در بلاروس چیست؟

سادوسکایا: یکی از مزایای رسانه های نوین این است که می توان با آن با نسل جوان ارتباط برقرار کرد. جوانان فعال ترین بخش جمعیت را تشکیل می دهند و درباره دنیای خارج دیدگاه بازی دارند. از آنجایی که هزینه اینترنت با سرعت بالا در بلاروس بسیار زیاد است تولیدات خبری را باید طوری به اطلاع جوانان رساند که قدرت پرداختش را داشته باشند.

البته قشر جوان در تولید مطالب آنلاین و چند رسانه ای نقش فعالی ایفا می کند، آنها از طریق شبکه های اجتماعی و وبلاگ نویسی در تولید اخبار روزانه روزانه ما سهیم هستند. مانند سایر نقاط جهان، آینده رسانه های سنتی در بلاروس نیز به این بستگی دارد که تا چه می توانند با مخاطبان آنلاین به تعامل بپردازند.

آی جی نت: چه فن آوری هایی به روزنامه نگاران اجازه ارائه بهتر اطلاعات را می دهد؟

سادوسکایا: جنبه فن آوری روزنامه نگاری آنلاین هر روز آسانتر می شود. یک سایت خبری را می توان با نرم افزارهای آنلاین و با کدباز نظیر "دورپال" یا "ورد پرس" راه اندازی و اداره کرد. با دوربین های فیلمبرداری ارزان قیمت می توان ویدیوهای قابل انتشار در آنلاین تولید کرد یا با تلفن های موبایل به طور زنده از راهپیمایی های خیابانی و رویدادهای دیگر تصویر برداری کرد.

آی جی نت: مخاطبان شما به چه موضوعاتی بیشترین علاقه را دارند؟

سادوسکایا: شبکه یورورادیو در سال ۲۰۰۶ به عنوان شبکه ویژه جوانان راه اندازی شد و به سرعت به یک جایگاه خبری چندرسانه ای تبدیل شد. این در حالیست که رسانه های دولتی به ویژه در برنامه های خود جوانان را محور قرار می دهند و مطبوعات غیردولتی توجه زیادی به قشر جوان ندارند. از سال ۲۰۰۳، دولت، ایدئولوژی و مواضع خود را وارد برنامه درسی مدارس و دانشگاه ها کرده و به طور حساب شده از شماری از برنامه های رسانه ای جوانان حمایت می کند تا قشر جوان را به خود جذب کند.

شبکه یورورادیو در لهستان آغاز به کار کرد زیرا امکان دریافت مجوز در بلاروس را نداشت. در آن زمان فقط چند شبکه خارج کشور برنامه هایی برای جوانان بلاروس داشتند اما این شبکه ها فقط برنامه هایی در قالب گفتگو از موج های کوتاه و متوسط پخش می کردند و خدمات جدی در شبکه اینترنت ارائه نمی کردند.

نباید اهمیت آن برنامه ها را برای مخاطبان در بلاروس فراموش کرد اما قشر جوان در سراسر دنیا بیشتر به برنامه های تفریحی و موسیقی علاقه دارد. به همین دلیل، یورورادیو تصمیم گرفت که با در پیش گرفتن مدل "سی اچ آر/راک" ۷۰ درصد موسیقی و ۳۰ درصد برنامه های دیگر پخش کند. در حال حاضر ما این مدل را ادامه می دهیم اما بخش بین المللی برنامه ما بر اساس علائق مخاطبان تقویت شده است. به طور نمونه، هر روز برنامه شامگاهی "یوروزوم" به مسائل سیاسی و اقتصادی عمده ای می پردازد که به نحوی به زندگی روزمره جوانان ارتباط دارد از جمله، زندگی دانشجویی، جوانان شاغل، مسافرت، کنسرت ها و نمایشگاه های جدید.

آی جی نت: با توجه به اینکه برنامه رادیویی شما از خارج از بلاروس پخش می شود، چگونه اخبار بلاروس را پوشش می دهید؟

سادوسکایا: یورورادیو از وزارت امور خارجه بلاروس مجوز فعالیت دریافت کرده است. گزارشگران ما در دفتر خبری مینسک و سایر مناطق بیشتر اخبار یورورادیو را تولید می کنند و به مرکز پخش در ورشو می فرستند که برنامه را به طور زنده اجرا می کند.

آی جی نت: چگونه با مخاطبان آنلاین و جوانان ارتباط خود را ارتباط خود را حفظ می کنید؟

سادوسکایا: مشکل اصلی شبکه ما دریافت نظرات مخاطبان است. حداقل ۸۷ درصد شنوندگان ما از راه های مختلف به غیر از اینترنت به برنامه های ما گوش می کنند اما بیشتر نظراتی که دریافت می کنیم از طریق اینترنت است. به همین خاطر ما تلاش می کنیم که نظرات افرادی که در اینترنت فعال نیستند را از طریق نظرسنجی و تحقیقات بررسی کنیم.

آی جی نت: کسب تازه ترین اطلاعات درباره نیازها و علاقه های نسل جوان چه اهمیتی در کار شما دارد؟

سادوسکایا: مساله عمده این است که درباره نیازهای جوانان تازه ترین اطلاعات را داشت و تا حدی که امکان دارد در شکل دادن گرایش های آنان نقش ایفا کرد. برای تحقق این هدف، رادیوی ما از حامیان یک جشنواره موسیقی راک در مرز اوکراین و بلاروس بود که هزاران جوان را به خود جذب کرد. ما تلاش می کنیم که در تمام رویدادهای مربوط به جوانان در بلاروس حضور یافته و با ارسال پیامک های توییتر و بلاگ نویسی توجه جوانان را به خود جلب کنیم. به علاوه، با ارائه فرصت های کارآموزی برای جوانان مهارت های خود را به نسل جوان منتقل می کنیم.

آی جی نت: روزنامه نگاران بلاروس به چه دوره های آموزشی نیاز دارند؟ آیا آنها به چنین کلاس هایی دسترسی دارند؟

سادوسکایا: به نظر من دوره های آموزش روزنامه نگاری از اهمیت بالایی برخوردار است به ویژه دوره های آنلاین و دیجیتال. روزنامه نگاران در بلاروس باید دریابند که فعالیت در اینترنت از جمله حضور در رسانه های اجتماعی چقدر مهم است، گرچه رسانه های سنتی نیز باید همچنان به فعالیت خود ادامه دهند.

آی جی نت: آیا شبکه رادیویی شما تاکنون با مقام های دولتی بلاروس به مشکل برخورده است

سادوسکایا: تجهیزات کاری ما در مینسک دو بار توقیف شده و نیز از زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، مقام های امنیتی سردبیران ما بازجویی شده اند.