مری آن شَد، روزنامه نگار، معلم، و فعال مدنی سیاهپوست، در ایالت دلور آمریکا در دوران برده داری، در سال ۱۸۲۳ آزاد به دنیا آمد. او در جوانی معلم شد، در ویلمینگتنِ دلور مدرسه ای تاسیس کرد، و بعدتر در ایالت های پنسیلوانیا و نیوجرزی و نیویورک در اجتماعات سیاهپوست تدریس کرد.
از وی در سال ۱۸۵۱ به دنبال شرکت در یک نشست مبارزه با برده داری در کانادا دعوت شد که به آن کشور برود و آنجا مشغول تدریس شود و به مبارزه مدنی سیاهان بپیوندد. وی این دعوت را پذیرفت و در ویندزور مشغول تدریس در اجتماعی از سیاهپوستانِِ آزاد شد.
شد در سال ۱۸۵۲ مقاله ای بحث انگیز نوشت که در محافل مدنی مطرح شد؛ مقاله ای که با محور دعوت به مهاجرت به کانادا نگاشته شده بود و کانادا را به عنوان مفری برای بردگان سیاهپوست و سیاهپوستان آزادی که با موانع و محدودیت هایی مواجه بودند، به مخاطبانش معرفی کرده بود.
اما صراحت لهجه و تمایل وی به مقابله با پیشروان مدنی دیگر که مرد بودند و از پیشگام بودن زنان حتی در جامعه سرکوب شده خودشان حمایت نمی کردند، برای شد دردسرآفرین شد و در نهایت به اخراج او از کارش به عنوان معلم انجامید. این اخراج اما، تاریخ ساز شد.
خانم شد تصمیم گرفت نشریه خود را منتشر کند و از خلال آن به ابراز عقاید و نظراتش بپردازد.
نخستین شماره نشریه او در روز ۲۴ مارس ۱۸۵۳ منتشر شد. با آن که وی به انتشار عقاید خود مصر بود، می دانست که سردبیر بودن به سبب زن بودنش برایش مشکل زا خواهد شد. از این رو، از ساموئل رینگ گولد وارد که در محافل فعالیت مدنی و مبارزه با برده داری در کانادا شهرت و اعتبار داشت، دعوت کرد که سردبیری نشریه او را به عهده بگیرد. وارد کسی بود که در آمریکا برای خود نامی در محافل مبارزه مدنی و روزنامه نگاری کسب کرده بود.
از سال ۱۸۵۴ نشریه شد هفتگی در تورنتو منتشر شد و به این ترتیب شد نخستین زنی شد که در آمریکای شمالی موفق به تاسیس و سردبیری روزنامه شد و در عین حال به عنوان یکی از نخستین زنان روزنامه نویس کانادا نیز مطرح شد.
وی در پی آغاز انتشار هفته نامه اش، به کوشش گسترده ای برای آشنا کردن محافل مدنی با نشریه اش دست زد و در خلال این کوشش، به مبارزه با نژادپرستی و تبعیض نژادی علیه سیاهپوستان پرداخت.
نشریه خانم شد به تلاش برای احیاء حقوق زنان نیز پرداخت و به انتشار آثار زنان شاعر سیاهپوست دست زد. هفته نامه شد به مرور به ارگان معتبر جنبش مدنی سیاهپوستان و مبارزان با برده داری بدل شد، اما هفت سال پس از آغاز انتشار هفته نامه، مشکلات اجرایی آن مانع از ادامه انتشار آن شد.
مری ان شد که در سال ۱۸۵۶ با یک تاجر اهل تورنتو به نام تامس کری ازدواج کرد، به فعالیت پیشروانه خود در حقوق مدنی ادامه داد. او به واشنگتن دی سی رفت، درس حقوق خواند و فعالیت وکالت را شروع کرد و یکی از نخستین زنان سیاهپوستی بود که به فعالیت حقوقی پرداخت.
مری ان شد روز پنجم ژوئن ۱۸۹۳ در پی عمری فعالیت سختکوشانه و پیشروانه درگذشت.
مری ان شد در آمریکا و کانادا به عنوان یکی از پیشگامان فعالیت مدنی شناخته شده و پس از مرگش افتخارات و جوایز متعددی برای فعالیت مدنی اش دریافت کرد.
تصویر از Wikimedia Commons.
Read more articles by
