پس از انتشار مطالب و ویدیوهایی پیرامون شیوه های مبارزه با ویروس کرونا و راه های درمان ابتلا به آن، مثل بخور آب گرم، استفاده از آب داغ، گرفتن حمام با آب بسیار گرم، و نمونه های دیگری که ادعا می کنند حرارت ویروس را از بین می برد، بسیاری در ایران نیز چون دیگر نقاط جهان این راهنمایی هایی نادرست را باور کردند و تصمیم گرفتند به آنها عمل کنند، تا جایی که سازمان بهداشت جهانی به مردم هشدار داد تا از استفاده از آب داغ یا گرفتن حمام آب داغ بپرهیزند چون ممکن است دچار سوختگی شوند.
چندی پس از شایعات مربوط به اثر درمانی آب داغ و بخار آب، اخبار و راهنمایی هایی پیرامون نقش موثر درمانی سیر منتشر شد و این که خوردن سیر، ویروس کرونا را می کشد یا فرد مبتلا را درمان می کند. بعد از آن، نوبت به شفابخشی مرکبات رسید و آب لیموترش. گرچه سیر یا مرکبات ممکن است به ترمیم یا تقویت سیستم ایمنی بدن قدری کمک کنند، واقعیت امر آن است که نه ویروس کش اند و نه درمانگر.
مبارزه با اخبار جعلی و اطلاعات غیردقیق و راهنمایی های نادرست که ممکن است خطرآفرین باشند، حتی در شرایط عادی، به ویژه با توجه به گستردگی انتشار اطلاعات از راه شبکه های اجتماعی، بسیار دشوار و غامض است، چه رسد به اکنون که مردم از سر اضطراب و استیصال و با توجه به ماندن در خانه که به آنها فرصت بیشتری برای وقت گذراندن در شبکه های اجتماعی می دهد، بیش از پیش به شبکه های اجتماعی روی آورده اند و راهنمایی های و خبرهای مربوط به ابتلا به ویروس کرونا را هم دنبال می کنند.
خبرنگاران چه نقشی در تصریح و تصحیح راهنمایی های نادرست فضای مجازی دارند؟
با آن که هدف، بحث یا مخالفت منجر به بحث نیست، تصریح و تبیین موضوعات گوناگونی که به روشن کردن اذهان عمومی کمک می کند و ممکن است بسیاری را از اشتباه مصون نگهدارد، از وظایف روشن خبرنگاران که به ویژه در شرایط کنونی، می توانند نقشی حیاتی در جامعه و فضای مجازی ایفا کنند.
جهان در گذشته بارها شاهد بیماری های همه گیر بوده و با آنها مبارزه کرده و از این مبارزه جان به در برده است. مشکل اما، آن است که جهان تاکنون در عصر اطلاعات و فن آوری و شبکه های اجتماعی با یک بیماری همه گیر مواجه نشده است.
سازمان بهداشت جهانی در بخشی دیگری از توصیه های خود پیرامون همه گیری ویروس کرونا می گوید که فراوانی اطلاعات در دنیای دیجیتال و جهان فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، بسیاری را پیرامون ویروس کرونا، راه های ابتلا به آن، راه های واگیر آن، و شیوه های مراقبت از خود برای پیشگیری از بیماری، و بالاخره درمان مبتلایان به ویروس کرونا، گمراه کرده یا حتی به اشتباهات جبران نشدنی واداشته است و مبارزه با این همه گیری را مشکل تر و پیچیده تر کرده است. سازمان بهداشت جهانی می گوید که این فراوانی اطلاعات، شامل اطلاعات دقیق و غیردقیق، درست و نادرست، مسئولانه و غیرمسئولانه است، و اشکال کار، همینجاست.
از این روی است که ارائه اطلاعات درست و دقیق و تصریح آنچه به اشتباه ممکن است در شبکه های اجتماعی یا وبسایت ها یا حتی برخی نشریات و رسانه ها منتشر شود، با نقش حیاتی و مهمی که خبرنگاران می توانند ایفا کنند، می تواند دست کم تا اندازه ای محدود شود و جان عده ای را نجات دهد. توضیح درباره اظهار نظرهای غلط یا باورهای غیردقیق و غیرعلمی، و ارائه اطلاعات درست جایگزین، کمک شایانی به شرایط فعلی و مردمی خواهد کرد که بسیار از آنها این روزها مستاصل هستند. این روزها نقش مهم و حیاتی خبرنگاران، شاید بیش از هر زمان دیگری نمایان می شود.