روزنامه نگاری و فناوری؛ شناخت شما از فناوری چقدر است؟

 

اغلب از من می پرسند تفاوت بین موبایل نسل دوم با نسل سوم چیست؟ یا تفاوت Adobe Flex با Adobe Air. یا WiFi با WiMAX؟ در ستون این هفته، آن دسته از اصطلاحات فنی را که به نظرم همه فعالان روزنامه نگاری و ارتباطات باید بدانند، معرفی می کنم. همچنین چنانچه علاقه دارید، ما همه این اصطلاحات را به عربی، روسی و اسپانیایی ترجمه کرده ایم. اگر نسخه ای به آن زبانها می خواهید لطفا با من تماس بگیرید.

امیدوارم به موازات آن که با فناوری آشنا می شوید، کار می کنید و آن را توسعه می دهید، این فهرست بتواند به شما کمک کند.

اصطلاحات ابتدایی وب

آژاکس AJAX

آژاکس اسم یک کد برای برنامه نویسی وب سایتهاست که به بازدیدکنندگان امکان می دهد محتوای سایت را اندک اندک دریافت کنند. استفاده از آژاکس می تواند کاربرد سایت را برای کاربران به میزان زیادی افزایش دهد و بار را از روی سرور بردارد. این کد همچنین دسترسی به درآمد آگهی یا سنجش برخی از رفتارهای کاربران را نسبت به سایتهای "تخت" دشوارتر می کند.

معماری Architecture

شیوه طراحی و تنظیم یک سایت یعنی همه کدها، فرامین، ساختار پشتی را معماری سایت می گویند.

ساختار پشتی Backend

ساختار پشتی یک سایت اساسا همه چیزهایی است که پشت صفحه گرافیکی آن رخ می دهد. آن ترکیبی از معماری، بانکهای اطلاعاتی، سیستم مدیریت محتوا، بایگانی و سایر عناصری است که سایت را توان می بخشند.

بلاگ یا وبلاگ Blog

بلاگ (مخفف وبلاگ) راه آسانی برای نشر محتواست. نرم افزار بلاگ به شما امکان می دهد تا محتوای تازه را در اینترنت منتشر و تمام محتوای قدیمی خود را بایگانی کنید. مطالب تازه معمولا "پست" یا "مدخل" نامیده می شوند و می توان آنها را بر اساس مضمون یا کلید واژه ای خاص طبقه بندی کرد یا "تگ" گذاری کرد. بلاگها مرتبا بهنگام می شوند و به عنوان فضایی شخصی برای انعکاس ایدئولوژی خاص یا باورهای نویسنده بکار رفته اند. بلاگها معمولا خوراک یا فید آر اس اس داند تا دیگران بتوانند مشترک محتوای آن شوند و درباره مطالب تازه آگاه شوند.

راهبری خرده نان Breadcrumb navigation

برخی وب سایت در هر صحفه راهبری دارند تا مسیر کاربر برای رسیدن به آنجا را نشان دهند. مثلا خانه > گزارش > مطلب امروز. این مسیر راهبری معمولا زیر ابزار راهبری اصلی ولی بالای محتوای داستان قرار داده می شود.

ذخیره گاه Cashe

معمولا وقتی به وب سایتی سر می زنید، مرورگر شما نسخه ای از آن صفحات را نگه می دهد. بازیابی مطلبی که قبلا دیده اید آسان تر از مراجعه به سرور برای گرفتن نسخه جدید آن است. گاهی لازم می شود برای حفظ حریم شخصی، سرعت یا دلایل دیگر، ذخیره گاه را خالی کنید.

سی اس اس (صفحه سبک آبشاری) CSS

سی اس اس همراه اچ تی ام ال برای تعیین رنگها، فونتها، سایزها و سایر عناصر اصلی یک سایت دورن قابی بکار می رود که به عنوان پوسته دربرگیرنده کل محتوای برنامه ریزی شده عمل می کند.

فضای سایبر Cyberspace

ویلیام گیبسون در رمان خود Neuromancer واژه فضای سایبر را وضع کرد که مفهومش اطلاعات جاری و فرهنگ مرتبط با شبکه های کامپیوتری بود.

نام دامین Domain Name

این نامی است که نشانگر آدرس آی پی و صفحات منفرد وب است. مثلا Microsoft.com یک نام دامین است، حالا آن که صدها صفحه با این دامین عجین شده است. چند پسوند محدود به نام دامین متصل می شود، از جمله .gov، .com، .edu و غیره.

فید خوان Feed Reader

نرم افزاری که خوراک یا فیدهای آر اس اسی را که مشترکش هستید، می خواند و به فرمتی خوانا عرضه می کند. برخی از فید خوانهای محبوب عبارتند از: MyYahoo, Google Reader, NetNewsWire Bloglines

اف تی پی FTP

این پروتکل به شما امکان می دهد تا برای ارسال و دریافت هر نوع فایل به یک سایت اینترنتی متصل شوید. اکثر وب سایتها از اف تی پی استفاده می کنند.

اینترنت Internet

همه کامپیوترهایی که به شبکه هایی مرتبطه به یکدیگر متصل می شوند، اینترنت را تشکیل می دهند. اینترنت از یک برنامه وزارت دفاع آمریکا که در دهه ض960 و 1970 تهیه شده بود، نشات می گیرد. اینترنت ضرورتا همان شبکه جهانی وب نیست.

اینترانت

اینترانت شبکه ای خصوصی از کامپیوترهای درون یک شرکت است. معمولا برای اتصال به آن باید نام کاربری و اسم رمز داشت.

جاوا Java

جاوا را شرکت سان میکروسیستمز ابداع کرد و اساسا یک زبان برنامه نویسی است که به کاربران امکان می دهد چیزی را از اینترنت داونلود کنند و آن به محض شروع داونلود کار می کند. ابزارهای محاسبه گر، انیمیشنها و سایر ابزارهای کوچک دیگری که در وب سایتها هستند، اغلب با جاوا برنامه ریزی شده اند.

جاوا اسکریپت Javascript

جاوا اسکریپت را شرکت نت اسکیپ ابداع کرد و مشابه جاوا است. آن محتوای پویا و تعامل در وب سایتها را امکان پذیر می کند و با اچ تی ام ال تعامل دارد.

محتوای ترکیبی Mashup

محتوایی که می توان به صورت خودکار از ترکیب محتوای دو یا چند منبع تولید کرد. معمولا محتوای ترکیبی از محتوای مشترک مانند پادکست یا فید آر اس اس بهره می گیرد. در حال حاضر بسیاری از مردم به کمک Google Maps نقشه های ترکیبی درست می کنند.

راهبری

راهبری به طرز کار منو، دکمه ها و میله های ابزار در یک وب سایت اشاره دارد.

لینک دایمی Permalink

وبلاگها درون یک صفحه با یک نشانی URL کلی چند مطلب دارند. وقتی این محتوا بایگانی می شود، این URL تغییر می کند. هر مطلب بلاگ یک لینک دایمی دارد.

آر اس اس و فیدهای آر اس اس RSS

آر اس اس مخفف really simple syndication است. بلاگها و پادکستها از این فرمت برای انتقال محتوای خود به وب سایتهایی که بیرون وب سایت میزبان هستند، استفاده می کنند. هر وب سایتی می تواند آر اس اس داشته باشد. آر اس اس چیزی است که یک فایل mp3 را از پادکست متمایز می کند.

پادکست و پادکستینگ Podcast

پادکست اساسا یک فایل صوتی یا تصویری است که به یک فید آر اس اس متصل شده است. آن شیوه ای برای توزیع محتوای سمعی و بصری با استفاده از اینترنت است. برای تولید و گوش دادن به پادکست نیازی به آی پاد ندارید.

پرتال Portal

پرتال وب سایتی است که محدوده های زیادی از محتوا را عرضه می کند. در اواخر دهه 1990 موتورهای جستجوگر مانند یاهو پرتال ارائه می کردند و شما می توانستید زیر برخی موضوعات دنبال محتوا بگردید. پرتالها بار دیگر بازگشته اند و سازمانهای خبری محتوای روزنامه خود را به عنوان بخشی از سایت اصلی خود ارائه می کنند و سایر بخشها شامل خبرنگاری شهروندی، موتورهای جستجوگر، نرم افزارهای دیجیتالی و تقویمهای شخصی و غیره است.

اسکریپت Script

به زبان ساده، اسکریپت فرمانی است که به یک صفحه وب دستور می دهد کار خاصی انجام دهد. آن یک زبان برنامه نویسی است که برای تولید تمام یا بخشی از یک صفحه وب بکار می رود. اسکریپت به جستجوگرهای اینترنتی می گوید که چکار کنند.

اسپایدر Spider

اسپایدر برنامه ای است که توسط یک موتور جستجوگر برای گشتن در اینترنت بکار می رود. اسپایدرها اطلاعات موجود در وب سایتها و بانکهای اطلاعات را گردآوری می کنند و آن اطلاعات را به موتور جستجوگر گزارش می دهند.

اس کیو ال SQL

اس کیو ال یا زبان ساختارمند جستجو یک زبان برنامه نویسی است که پرسشهایی را برای بررسی داده به بانکهای اطلاعاتی می فرستد. بسیاری از سایتها و نرم افزارها در پشت صحنه از این زبان استفاده می کنند.

دسته بندی Taxonomy

دسته بندی به گردآوری مجموعه ای وسیع از محتوا گفته می شود. دسته بندی خوب کمک می کند موتورهای جستجو بتوانند محتوا را در وب سایت بیابند و نشانه گذاری کنند. دسته بندی شامل کلید واژه ها، کد اچ تی ام ال و متن بکار رفته در سایت است.

میله ابزار

میله ابزار درون پنجره مرورگر قرار می گیرد. آن نشانی URL بسیاری از سایتها، اسناد، فایلهای صوتی و محتوای دیگر را که در اینترنت موجود است، گردآوری کرده و به نمایش می گذارد. میه های ابزار را می توان برای محدوده های محتوا خصوصی کرد.

نشانی URL

یو آر ال مخفف محتوایاب یکپارچه است. آن آدرس یک مطلب، فایل یا وب سایت در اینترنت است. نشانی با دامین تفاوت دارد، هرچند دامین بخشی از یو آر ال است.

ویدئو بلاگ Vlog

ویدئو بلاگ یا ولاگ وبلاگی است که با استفاده از ویدئو خالی یا ویدئو همراه با متن تولید شده است. آن مرتبا بهنگام می شود و از طریق آر اس اس به اشتراک گذاشته می شود. ولاگ را می توان در وب سایت، آیتیونز یا از طریق ابزارهای دیگر مانند یوتیوب منتشر کدر.

ابزارک Widget

ابزارک یک نرم افزار کوچک مستقل است که روی وب سایت کار می کند. ابزارک می تواند تقریبا برای هر چیزی ساخته شود. می تواند تبلیغات را نشان دهد، سایر وب سایتها را لیست کند، عکس، دمای هوا، ایمیل یا نقشه را به نمایش بگذارد.

ویکی Wiki

ویکی به اعضای گروهی اطلاق می شود که یک صفحه وب را مشترکا تولید و ویرایش و اصلاح می کنند. ویکی ماهیتی باز دارد. ویکی پدیا یکی از ویکی های مشهور است.

اصطلاحات تازه وب

وب جغرافیایی مکانی Geospatial Web

این عبارتی نسبتا تازه است که اطلاعات جغرافیایی را با سایر داده های موجود در اینترنت ترکیب می کند. احتمالا آن را دکتر چارلز هرینگ از وزارت دفاع آمریکا ابداع کرده است.

سرویسهای مکان آگاه

سرویسهای مکان آگاه Location Aware Services

سرویسهای مکان آگاه از قابلیت جی پی اس و سایر فناوریهای یک گوشی موبایل مدرن برای یافتن مکان کاربر استفاده می کنند و بعد محتوای مرتبط با آن نقطه جغرافیایی را انتقال می دهند. مثلا چندین نرم افزار خرید برای موبایل هست که از سرویسهای مکان آگاه استفاده می کنند. برخی ممکن است بدنبال مارک خاصی از کفش باشند و بعد از یافتن موقعیت شما روی نقشه و جستجو در بانک اطلاعات، سرویس مکان آگاه به شما می گوید که نزدیکترین کفش فروشی کجاست.

هل دادنی و کششی (ایمیل) Push vs Pull

روی گوشی موبایلی که می تواند ایمیل دریافت کند، آن سرویس ایمیل یا هل دادنی است یا کششی. اگر ایمیل بصورت خودکار به موبایل ارسال شود، آن هل دادنی است. اگر کاربر ناگزیر است بصورت دستی ایمیلهای خود را چک کند، آن کششی است.

وب معنایی Semantic Web

این نسل بعدی شبکه جهانی وب است. برخی به آن وب 3 می گویند و عده ای آن را "وب زبان طبیعی" می نامند. وب معنایی به دستگاه ها امکان می دهد بدون مداخله محسوس انسان باهمدیگر در ارتباط باشند. در سال 1999 تیم برنرز لی، یکی از مخترعان اینترنت، وب معنایی را اینگونه تعریف کرد: "من آرزوی وبی را دارم که در آن کامپیوترها قادرند کلیه اطلاعات موجود در وب را تحلیل کنند، از محتوا و لینکها گرفته تا تعاملات بین انسانها. وب معنایی که باید این رویا را محقق کند، هنوز ظهور نیافته، ولی وقتی ظهور یابد، مکانیسمهای روزمره تجارت، دیوان سالاری و زندگی روزمره ما توسط ماشینهایی صورت خواهد گرفت که با ماشینهای دیگر صحبت می کنند. "مباشران هوشمندی" که سالهاست نویدش داده شده، سرانجام از راه خواهد رسید."

اس اس ال SSL

اس اس ال مخفف Secure Sockets Layer است که حالا دیگر به آن تی ال اس یا Transport Layer Security می گویند. هر دو پروتکلهایی هستند که یکپارچگی و ایمنی اطلاعات در اینترنت را تضمین می کنند.

یو آی UI

یو آی مخفف رابطه کاربری است، آنچه کاربر روی صفحه نمایشگر می بیند و با آن تعامل دارد.

اصطلاحات وب اجتماعی

جماعت منبع Crowdsourcing

این عبارت به خرد جمعی برای کمک به پاسخگویی به یک پرسش یا یادگرفتن درباره موضوعی خاص اشاره دارد. معمولا کاربران یک شبکه اجتماعی درباره یک موضوع بصورت یک منبع جمعی عمل می کنند چرا که با دوستان خود صحبت کرده و بعد به سوالات پاسخ می دهند.

دیلیشس Delicisou

سایت delicious.com یک وب سایت است که به کاربران امکان می دهد صفحات یا وب سایتها را بصورت "بوک مارک" علامت گذاری کنند و بعد آنها را در اختیار دیگران بگذارند.

دیگ Digg

سایت dig.com یک شبکه اجتماعی است که به کاربران امکان می دهد لینک مطالبی را که در اینترنت می یابند، ارسال کنند و بعد دیگران به آن واکنش نشان دهند یا درباره آن اظهار نظر کنند. اگر کاربری از مطلبی خوشش می آید، می تواند آن را با دادن رای بالاتر"دیگ" کند. هر چه مطلبی رای بیشتری دریافت کند، در رده بندی بالاتر می ایستد و سایر کاربران نیز می توانند آن را ببینند و در اختیار دیگران بگذارند.

پیام مستقیم DM

انواع شبکه های اجتماعی به کاربران امکان می دهند پیام مستقیم یا دی ام به دوستان و علاقه مندان خود بفرستند. کاربر تنها می تواند به کسی که او را می شناسد و او آن کاربر را می شناسد، پیام مستقیم بفرستد.

پیام فوری IM

پیام فوری پیش از آمدن شبکه های اجتماعی هم وجود داشت. با استفاده از یک برنامه رابط مانند iChat یا Google Talk یا ICQ یا بسیاری از برنامه های دیگر،کاربر می تواند پیامی فوری به دوستانش بفرستد و در همان زمان با او گفتگو کند. امروزه می توان از طریق پیام فوری، متن، صدا و تصویر ارسال کرد.

پینگ Ping

پینگ ابزاری است که در دسترس بودن یک کامپیوتر دیگر در شبکه را آزمایش می کند. می توان سرعت، ایمنی و حتی آی پی کامپیوتر را تست کرد تا از سلامت شبکه یا ارتباط رایانه ای مطمئن شد. چون ارسال پینگ تنها چند ثانیه طول می کشد، مردم از پینگ برای دادن پیام به یکدیگر برای برقراری ارتباط استفاده می کننند. مثلا فرد: "آیا فردا می توانی بیایی نهار؟ مری: "مطمئن نیستم. می توانی نزدیک ظهر به من پینگ بزنی تا ببینی وقتم خالی است یا خیر."

تویت مجدد RT

هنگام استفاده از تویتر که یک سرویس شبکه اجتماعی است، می توان مطلب دیگران را دوباره ارسال کرد. کاربر می تواند مطلب دیگران را در سراسر شبکه دوستان خود مجددا تویت کند.

تویت Tweet

مطلبی که در تویتر منتشر می شود، تویت نام دارد.

اصطلاحات موبایل

نسل دوم 2G

این اصطلاح به نسل دوم استانداردهای فناوری بی سیم برای موبایل اشاره دارد.

نسل سوم 3G

این اصطلاح به نسل سوم استانداردهای فناوری بی سیم برای موبایل اشاره دارد. شبکه های نسل سوم از نسل دوم برای انتقال داده سریعترند.

حرکت سنج Accelerometer

اگر یک گوشی موبایل حرکت سنج داشته باشد، آن می تواند حرکت، جهت و سرعت را تشخیص دهد. آیفون به حرکت سنج مجهز است برای همین وقتی گوشی آن را تکان دهید، آن جهت نقشه، بازی و سایر نرم افزارها را کنترل می کند.

بلوتوث Bluetooth

بلوتوث یک فناوری بی سیم کوتاه برد است که دستگاه هایی مانند موبایل یا گوشی را به یکدیگر متصل می کند.

اج Edge

شبکه اج نسل ارتقا یافته شبکه GSM/GPRS است. آن به تندی فناوری 3Gنیست. اج مخفف این کلمات است: Enhanced Data for Global Evolution

جی اس ام GSM

جی اس ام مخفف Global System for Mobile Communication یا سامانه جهانی برای ارتباطات موبایل است و در سراسر جهان با فناوری گوشی 2G بکار گرفته می شود.

موبایل وای مکس Mobile WiMax

وای مکس یک شبکه دوربرد پرسرعت بی سیم است و به موبایلها امکان می دهد تندتر اطلاعات را رد و بدل کنند. آن در سراسر جهان به عنوان استاندارد تازه در حال ظهور است.

او ال ای دی OLED

این عبارت مخفف Organic Light-Emitting Diode است و نسل بعدی فناوری نمایش است. در حال حاضر در گوشی های ژاپنی استفاده می شود و امکان می دهد که صفحه نمایش آنها نازکتر، سبکتر و درخشانتر و خواناتر باشد.

بسته Packet

بسته یک زوج عدد یا اطلاعات است که در خلال تماس تلفنی با موبایل ارسال می شود.

سیم کارت SIM Card

سیم کارت مخفف Subscriber Identity Module یا مدول هویت مشترک است. تلفنهای همراه اغلب سیم کارت دارند که حاوی یک ریزتراشه است که دفترچه تلفن و سایر اطلاعات شخصی کاربر را در خود جای می دهد. سیم کارت همچنین تماسها را رمزگذاری می کند تا دیگران به آسانی نتوانند به آن گوشش کنند. در بسیاری از گوشی ها سیم کارت را به آسانی می توان درآورد و تغییر داد.

اس ام اس SMS

اس ام اس مخفف short messaging service است و به کاربران امکان می دهد تا پیامهای کوتاه متنی (160 حرف یا کمتر) را از طریق موبایل ارسال یا دریافت کنند.

وصل کردن Tethering

این فناوری امکان می دهد اتصال اطلاعات از موبایل به کامپویتر برقرار شود تا کامپیوتر هم بتواند به اینترنت وصل شود.

ویپ VOIP

ویپ یا voice over Internet protocol یک فناوری برای انتقال صدا از طریق اینترنت است. آن می تواند شیوه ای کم هزینه برای برقراری تماسهای تلفنی راه دور باشد.

وپ WAP

وپ مخفف Wireless Access Protocol است، فناوری که به گوشی های موبایل امکان می دهد به اینترنت متصل شوند.

تحلیل و سنجش کارآمدی سایت

مراجعه Hit

منظور از مراجعه، تقاضایی واحد از یک مرورگر وب برای یک آیتم در یک صفحه اینترنتی است. اگر یک صفحه روزنامه 20 طرح گرافیکی دارد، هرگاه که کسی به سایت مراجعه می کند، 21 مراجعه را به ثبت می رساند: 20 تا برای طرحهای گرافیکی و یکی برای صفحه اچ تی ام ال که حاوی متن و سایر عناصر است.

بازدید از صفحه Pageviews

تعداد دفعاتی که شما یک صفحه خاص را در یک وب سایت بارگذاری می کنید، بازدید از صفحه نامیده می شود. این شامل تمام طرحهای گرافیکی، لینکها، و هرچیز دیگری است که در صفحه روی یک نشانی واحد دیده می شود.

بازدید کننده منحصر به فرد Unique

هرگاه که از یک سایت بازدید می کنید و ذخیره گاه مرورگرتان خالی است، شما به عنوان یک بازدیدکننده منحصر به فرد تلقی می شوید. اگر در طول یک روز چندین بار از یک صفحه بازدید کنید، در آن روز فقط یکبار بازدید کننده منحصر به فرد شمرده خواهید شد.

اس ای اوSEO

سایتها بهینه می شوند تا در نتایج جستجوگرهای اینترنتی در رتبه بالاتری بایستند.

ترافیک Traffic

ترافیک به میزان مراجعه کنندگان یک وب سایت و تعداد دفعات مراجعه آنها اشاره دارد.

اصطلاحات شبکه های اجتماعی

مشارکت Engagement

سنجه آنچه کاربران روی آن کلیک می کنند، میزان ماندن آنها در سایت، نحوه فوروارد کردن محتوا و بطور کل نحوه تعامل آنها با سایت مشارکت نامیده می شود.

آمار اجتماعی Socialistics

این اصطلاح را گروه Webbmedia ابداع کرده و واحد سنجش نحوه استفاده، به اشتراک گذاشتن و جذب محتوا در شبکه های اجتماعی است.

آزمون

چقدر از این مطالب را به یاد می آورید؟ به این سوالات پاسخ دهید:

1-تفاوت بین مراجعه و بازدید از صفحه چیست؟ تفاوت بین بازدید از صفحه و بازدیدکننده منحصر به فرد چیست؟

2-تصور کنید دارید با یک طراح وب سایت کار می کنید که می خواهد بداند آیا برای سایت خود به اس اس ال نیاز دارید. دقیقا منظورش از این اصطلاح چیست؟

3-وقتی موبایل خود را به کامپیوتر متصل می کنید تا به اینترنت وصل شود، به آن چه می گویند؟

4-اگر می خواهید یک نقشه را با بانک اطلاعاتی ترکیب کنید، این کار چه نام دارد؟

5-محتوای وب سایت یا وبلاگ خود را چگونه در اختیار دیگران می گذارید؟ آن اصطلاح سه حرفی چیست و هر حرف مخفف چیست؟

پاسخها

1- منظور از مراجعه، تقاضایی واحد از یک مرورگر وب برای یک آیتم در یک صفحه اینترنتی است. تعداد دفعاتی که شما یک صفحه خاص را در یک وب سایت بارگذاری می کنید، بازدید از صفحه نامیده می شود. هرگاه که از یک سایت بازدید می کنید و ذخیره گاه مرورگرتان خالی است، شما به عنوان یک بازدیدکننده منحصر به فرد تلقی می شوید. چرا اینها اهمیت دارند؟ زیرا همگی میزان ترافیک سایت یا شمار کلی کاربران را تعیین می کنند.

2- او از شما می پرسد که آیا می خواهید بخشهایی از وب سایت شما امن باشد. اگر قصد دارد پول دریافت کنید یا از بخشهایی از اطلاعات خود حفاظت کنید، آن وقت اس اس ال ضروری خواهد شد.

3- به آن وصل کردن می گویند. البته وصل کردن موبایل به کامپیوتر کامل به گوشی و اپراتور آن بستگی دارد. اگر می خواهید اطلاعات بیشتری بدست آورید، توصیه می کنیم به وب سایت اپراتور موبایل خود سر بزنید.

4-شما محتوای ترکیبی تولید کرده اید.

5-آر اس اس که مخفف really simple syndication است.