اطلاعات همه مخاطبان رسانه از تحولات اقتصادی و بازرگانی کامل نیست و روزنامه نگاران باید این رخدادها را به گونه ای گزارش کنند که برای همه خوانندگان یعنی طیف وسیعی از مردم قابل درک باشد. در این مطلب ده توصیه برای ارتقای کیفیت خبرنویسی اقتصادی و بازرگانی ارائه شده است. سعی کنید حداقل سه تا چهار مورد از توصیه های یاد شده را در هر گزارش اقتصادی به کار برید. این توصیه ها کمک می کند گزارش های شما برای مخاطبان عام جذاب تر، خالی از اصطلاحات پیچیده و از اعتبار لازم برخوردار باشد.
توصیه اول: از به کارگیری واژه های پیچیده اقتصادی خودداری کنید
اصطلاحات فنی واژه هایی هستند که ممکن است برای متخصصان معنا داشته باشند اما افراد معمولی از آنها سر در نمی آورند. توضیح بیشتر بهتر از توضیح کمتر است.
حتی خوانندگان تحصیلکرده و هوشمند هم نیاز دارند که حافظه شان در زمینه مفاهیم اقتصادی از نو تازه شود. کار شما این نیست که با بکارگیری زبانی پیچیده مخاطب خود را تحت تاثیر قرار دهید. کار شما این است که به آنها اطلاعاتی بدهید که بتوانند درک و استفاده کنند.
مراقب بیانیه های مطبوعاتی و گزارش های دولتی باشید. آنها اغلب مملو از اصطلاحات پیچیده بوروکراتیک هستند.
توصیه دوم: واژه های اقتصادی را تعریف کنید
بیشتر اصطلاحات اقتصادی باید برای درک بهتر خوانندگان توضیح داده شوند. واضح بودن مطلب از رعایت اختصار مهم تر است. همه خوانندگان نمی دانند که جی دی پی چیست. این کافی نیست که گفته شود جی دی پی، تولید ناخالص داخلی است.
توصیه سوم: از ارقام به طور محدود استفاده کنید
ارقام زیاد خواننده را گیج می کند. کار شما این است که مهمترین آمار را انتخاب کنید و به گونه ای عرضه کنید که برای مخاطب قابل فهم باشد.
در صورت لزوم می توان برای اطلاع رسانی کامل، همه ارقام گزارش به صورت نمودار ساده ای نشان داد. این کار هم گزارش را قابل فهم تر می کند و هم ارقام بهتر در به یاد مخاطبان می ماند.
دقت در نگارش گزارش های اقتصادی مهم است اما در عین حال ارقام باید هوشیارانه انتخاب شوند و به نحو ساده ای عرضه شوند تا برای مخاطب گیج کننده نباشند.
توصیه چهارم: آمار را مقایسه کنید
آمار به خودی خود معنای چندانی ندارد. خواننده می خواهد بداند: در مقایسه با چه؟
گاهی اوقات اعداد می توانند با دوره زمانی مشابهی مقایسه شوند. برای نمونه مقایسه سود خالص یک شرکت با زمان مشابه در سال گذشته و یا سه ماهه گذشته. گاهی اوقات ارقام را می توان بر اساس ارزش نسبی نشان داد – درصدی از کل. برای نمونه هزینه آموزش و پرورش دولت می توانند با توجه به درصد کل هزینه های دولت یا در مقایسه با هزینه های دفاعی نشان داده شود. و یا آن که در مقایسه با هزینه آموزش و پرورش در کشوری مشابه.
توصیه پنجم: آمار را به گزارش تبدیل کنید
بارها دیده اید که بعضی گزارش های اقتصادی، صرفا آمار و ارقام را ارائه می کنند و توجهی به توضیح معنی این داده ها نشان نمی دهند. هر وقت آماری را در گزارش خود می آورید، از خود بپرسید چه چیز مهم است و چرا؟ این سوال به نگارش گزارش کامل تر و معنی دارتر گزارش کمک می کند.
برای نمونه تصور کنید که دولت اعلام کرده واردات خودرو بالا رفته است. شما همه ارقام را دارید اما این چه معنایی دارد؟ چرا مصرف کنندگان داخلی ماشین های وارداتی بیشتری می خرند؟ آیا این ارتباطی با تعرفه های گمرکی، تاثیرات تورم و یا مشکلات تولیدکنندگان داخلی دارد؟
هر آماری از بیکاری تا هزینه مسکن و میزان تولید می تواند نقطه شروع یک گزارش جالب باشد.
توصیه ششم: به جنبه های دیگر گزارش های اقتصادی هم توجه کنید
استفاده از تنها یک منبع اطلاعاتی مانند مصاحبه، بیانیه مطبوعاتی به ندرت می تواند همه ابعاد یک موضوع را روشن کند.
برای تهیه گزارش های منصفانه و بی طرف و ارائه کامل اطلاعات از منابع مختلفی استفاده کنید. هیچ شرکتی در خلاء فعالیت نمی کند و با عرضه کنندگان کالاو خدمات، نیروی کار، رقبا و حتی مقررات دولتی در تعامل است.
در گزارش های مربوط به عملکرد شرکت ها، در بعضی موارد آنها فشار می آورند که تنها دیدگاه خود را منعکس کنند. اما این بیشتر شبیه تبلیغات است تا روزنامه نگاری. استفاده از منابع مختلف به خوانندگان اطمینان می دهد که گزارش کامل و بی طرفانه است.
توصیه هفتم: توجه به جنبه انسانی گزارش های اقتصادی
خبرنگاران اقتصادی گاهی برای به دست آوردن اطلاعات لازم برای تهیه گزارش های خود به دام سخنگوهای رسمی و بیانیه های مطبوعاتی می افتند. اما به یاد داشته باشید که شرکت ها به وسیله مردم اداره می شوند. صاحبان و مدیران شرکت ها و همچنین کارکنان آنان اغلب بهترین منابع خبری هستند.
همین قضیه شامل گزارش های مربوط به آمارهای دولتی هم می شود. شما می توانید در تهیه این گزارش ها، به جنبه انسانی این موضوع ها هم توجه کنید و درباره مردمی که با این رخدادها ارتباط دارند بنویسید.
به بیان دیگر آمار تورم به خودی خود معنایی صرفا انتزاعی دارد، اما صحبت کردن با مردمی که بهای بیشتری برای کالا و خدمات می پردازند به گزارش معنی بیشتری می دهد.
توصیه هشتم: اهمیت خبر برای مخاطبان را به آنها نشان دهید
این جمله آغازین مقاله ای در صفحه نخست روزنامه است:
مدیر عامل نشنال ارویز دیروز اعلام کرد این شرکت هوایی در حال حاضر سالانه 22 میلیون دلار ضرر می دهد.
"خوب، که چی؟"
این سوال کلیدی گزارشگران اقتصادی است که باید در هنگام نگارش هر گزارشی از خود بپرسند. ارقام به خودی خود معنایی ندارند. سوال این است: چرا این خبر مهم است؟ چرا مخاطب باید به این موضوع اهمیت بدهد؟
ضرری که شرکت هوایی ملی متحمل می شود آیا آینده این شرکت را تهدید می کند؟ آیا این به بیکاری عده ای منجر می شود؟ آیا این ماجرا بر طرح دولت برای خصوصی کردن شرکت هوایی یاد شده تاثیری می گذارد؟
آیا این شرکت هوایی ممکن است هزینه ها را افزایش دهد تا ضرر خود را کاهش دهد؟ این اقدام چه تاثیری بر خریداران بلیت هواپیما دارد؟
توصیه نهم: در تهیه گزارش به استفاده از بیانیه های مطبوعاتی اکتفا نکنید
ما درباره اهمیت استفاده از منابع متعدد در گزارش های اقتصادی و بازرگانی صحبت کرده ایم. یکی از موارد اهمیت توجه به این موضوع هنگام تهیه خبر بر اساس محتوای بیانیه های مطبوعاتی است.
با رقبا، نمایندگان کارگران، تحلیلگران مستقل، مشاوران بازرگانی و متخصصان دانشگاهی صحبت کنید.
اصطلاحاتی که شرکت ها و یا موسسه ها در بیانیه های مطبوعاتی خود به کار می برند را تعریف و تبیین کنید. نترسید و بپرسید: "این یعنی چه؟"
به یاد داشته باشید بیانیه های مطبوعاتی معمولا یک طرف ماجرا را نشان می دهد. این بر عهده گزارشگر است که منابع بیشتری پیدا کند تا توازن بیشتری به موضوع دهد و تصویری کامل ترسیم کند.
توصیه دهم: ایده های غیرمعمول و جدید برای گزارش های اقتصادی داشته باشید
برای استفاده از موضوع های اقتصادی غیرمعمول در نگارش گزارش های خود، این توصیه ها و نمونه ها را در نظر داشته باشید:
- هنگام بررسی موضوعات خبری به دنبال زاویه اقتصادی آن باشید
- به دنبال موضوعات غیرقابل انتظار باشید
- به دنبال روندهای اقتصادی و گرایش ها باشید
- زاویه انسانی موضوع را پیدا کنید
- مواردی را پیدا کنید که روندها و گرایش ها را ترسیم کند
* این مطلبر یکی از درس های دوره اول آموزش آنلاین گزارشگری اقتصادی و بازرگانی است که برای استفاده شما مجددا منتشر می شود. گردآوری و تدوین مطالب این دوره به وسله مارگارت فرینی از مربیان مرکز بین المللی روزنامه نگاران انجام شده است. نویسنده اولیه مطلب "ده توصیه برای خبرنویسی اقتصادی و بازرگانی" پال همپ است.
برای مطالعه درس های این دوره که به صورت خودآموز ارایه شده است، می توانید به این لینک مراجعه کنید. ( در صورتی که در دوره های آموزشی آنلاین مرکز بین المللی روزنامه نگاران شرکت نکرده اید، می توانید برای ثبت نام و دریافت نام کاربری و کلمه عبور برای دسترسی درس های ارائه شده به نشانیhttps://e-learn.icfj.org مراجعه کنید.